تاریخ آخرین بروز رسانی اطلاعات اختلال شخصیت ضد اجتماعی : مهر ماه 1403
یکی از اختلالاتی که در جامعه بسیار خطرناک و دردسرساز است اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا aspd است. این اختلال علاوه بر اینکه می‌تواند عملکرد فرد را کاهش دهد تا حد زیادی به دیگران و افراد نزدیک با فرد بیمار می‌تواند صدمه بزند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه شما را به مطالعه ادامه این مقاله دعوت می‌کنیم. مرکز مشاوره طلاق، مشاور کده.
فهرست مطالب
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) چیست؟
ASPD یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی، یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که بر رفتار و تفکر فرد تأثیر می‌گذارد. همچنین، مهمترین ویژگی آن، فقدان همدلی، نادیده‌گرفتن حقوق دیگران و عدم توجه به آنهاست.
افرادی که مبتلا به اختلال سایکوپاتی هستند، اهمیتی به درستی یا نادرستی رفتارشان نمی‌دهند. اغلب بی‌احساس هستند و با بی‌تفاوتی نسبت به دیگران به‌طرز بی‌رحمانه‌ای رفتار می‌کنند.
آنها احساسات و حقوق دیگران را نادیده می‌گیرند و هیچگاه احساس گناه یا عذاب وجدان ندارند. افراد سایکوپات ممکن است دروغ بگویند، رفتار پرخاشگرانه یا خشونت‌آمیز داشته باشند و به اطرافیانشان آسیب جسمی یا روحی وارد کنند. این افراد معمولاً عواقب رفتار و اعمال خود را نیز نادیده می‌گیرند و از این رو انجام هیچ رفتاری از طرف آنها بعید نیست.
افرادی که دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند، اغلب از هنجارهای اجتماعی و قوانین پذیرفته شده پیروی نمی کنند و به همین دلیل ممکن است قوانین را نادیده بگیرند، در فعالیت های غیر قانونی شرکت کنند و در نهایت به شکلی دستگیر شوند و به زندان منتقل شوند.
به علاوه، اغلب افراد مبتلا به این اختلال، اعتیاد به مصرف مواد مخدر و الکل دارند. با توجه به این ویژگی ها، این افراد اغلب نمی توانند مسئولیت‌پذیری لازم را در محیط خانواده، محیط کار یا مدرسه نشان دهند و از درک و پذیرش مسئولیت‌های خود، خودداری می‌کنند.
جالب است بدانید که مردان به نسبت به زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا aspd هستند. همچنین، بر اساس مطالعات، نشان داده شده که علائم ASPD در سنین ۲۴ تا ۴۴ سالگی در بدترین حالت قرار دارند ولی پس از ۴۵ سالگی، وضعیت آنها بهبود می‌یابد.
راه های کنترل و درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی به دلیل مواردی دشوار است. افرادی که این اختلال را دارند، به ندرت به صورت خودجوش برای درمان تلاش می‌کنند زیرا مشکلات رفتاری خود را با دیگران قبول نمی‌کنند. معمولاً این افراد در پی درگیری با سیستم حقوقی به زور و اجبار تحت درمان قرار می‌گیرند.
با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که حبس و سایر اقدامات تنبیهی تا حد زیادی بی‌اثر هستند. به عبارت دیگر، این افراد معمولاً به مجازات‌های اعمال شده پاسخ نمی‌دهند.
درمان این اختلال به طور کلی دشوار و زمان‌بر است، اما برای برخی افراد، درمان و پیگیری دقیق در درازمدت می‌تواند مفید باشد. روش درمان بستگی به موقعیت خاص هر فرد، تمایلش برای شرکت در درمان و شدت علائم دارد و ممکن است به دو صورت روان‌درمانی و دارو درمانی انجام شود.
درمان روانی در برخی موارد برای درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش درمانی، ممکن است به مدیریت خشم و خشونت و نیز درمان سوءمصرف الکل یا مواد مخدر و سایر شرایط سلامت روانی پرداخته شود.
با این حال، این درمان همیشه برای همه‌ی افراد موثر نیست، به خصوص اگر علایم بسیار شدید باشند و فرد نتواند از دخالت خود در ایجاد مشکلات جدی عقب روی کند.
CBT یا درمان شناختی رفتاری
CBT یا درمان شناختی رفتاری، می‌تواند به افراد کمک کند تا درک بهتری از رفتارهای خود پیدا کنند و الگوهای فکری ناسازگار خود را تغییر دهند. این نوع درمان معمولاً نیاز به زمان طولانی دارد تا نتایج مؤثر آن رخ دهد.
درمان گروهی، درمان خانواده و درمان مبتنی بر ذهنیت همچنین می‌توانند برای افراد مبتلا به ASPD مفید باشند، زیرا تمرکز آنها بر شناخت و درک وضعیت روانی خود و دیگران است.
مطلب مفید دیگر: با بی توجهی همسر خود چه کار کنیم؟
دارو درمانی
هیچ دارویی برای درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی با تأیید سازمان غذا و دارو وجود ندارد. اما برای شرایطی مانند اضطراب، افسردگی و یا پرخاشگری که برخی مواقع با اختلال شخصیت ضداجتماعی همراه هستند، پزشکان ممکن است دارو تجویز کنند. برخی از داروهای معمولاً تجویز شده شامل موارد زیر می باشد:
این دسته از داروها شامل سه نوع عمده است:
- داروهای ضدافسردگی که می‌توانند سطح سروتونین در مغز را تنظیم کنند؛ به عنوان مثال می‌توان به سرترالین و فلوکستین اشاره کرد.
- داروهای ضدروان‌پریشی که می‌توانند رفتار خشونت‌آمیز یا پرخاشگری را کنترل کنند؛ به عنوان مثال می‌توان به ریسپریدون و کوئتیاپین اشاره کرد.
- تثبیت‌کننده‌های خلق که به مدیریت تغییرات شدید در خلق و خو یا رفتار، مانند خلقیات دو قطبی کمک می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به لیتیوم و کاربامازپین اشاره کرد.
یک نکته
هیچ راه قطعی برای جلوگیری از اختلال شخصیت ضد اجتماعی در افراد در معرض خطر وجود ندارد. والدین، معلمان و روانشناسان ممکن است با تشخیص علائم هشدار‌دهنده اولیه، سعی کنند تا این افراد را که بیشتر در معرض خطر این اختلال هستند، شناسایی کنند.
در صورتی که اختلال سلوک در دوران کودکی شناسایی و درمان شود، ممکن است از بروز این اختلال در بزرگسالی جلوگیری کرد. اما گاهی اوقات علائم اختلال سلوک با شرایط دیگری همچون اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یا افسردگی همپوشانی دارند و بنابراین والدین یا روانشناسان ممکن است علائم را تشخیص ندهند.
دلیل ایجاد اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD)
تجربه هر فرد به دلیل داشتن ترکیبی از افکار، عواطف و رفتارهای منحصر به فردش با دیگران متمایز است و همین تجارت مختلف شخصیت او را شکل می‌دهد. به عبارتی دیگر، شخصیت فرد با ویژگی‌هایی که در دوران کودکی از تأثیر ترکیبی از ویژگی‌های ژنتیکی و عوامل محیطی به دست آورده، شکل می‌گیرد.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی نیز احتمالاً در نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی بوجود آمده است، هرچند دقیقاً علت آن مشخص نیست.
بعضی عوامل ژنتیکی ممکن است باعث شود برخی افراد از ابتلا به ASPD در معرض خطر قرار گیرند، اما هیچ ژن خاصی وجود ندارد که به طور قطعی منجر به این اختلال شود. مطالعات نشان می‌دهد که ژن‌ها احتمالا فرد را در مقابل تأثیرات محیطی حساس‌تر می‌کنند و همچنین این اختلال در خانواده‌هایی که بیولوژیکی درجه اول مبتلایان را شامل میشود رایج‌تر است.
تأثیر شرایط خانوادگی بر اختلال شخصیت ضد اجتماعی:
می‌توان گفت که شرایط خانوادگی و محیط رشد کودکان در کل می‌تواند بر ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی تأثیر مهمی داشته باشد. به عنوان مثال، سوءاستفاده از کودک، تجربه تروماتیک، بی‌توجهی و سهل‌انگاری والدین، کتک‌زنی و یا فحاشی می‌تواند احتمال ابتلا به اختلال سایکوپاتی (ASPD) در مراحل بعدی زندگی را افزایش دهد.
اگر والدین یک کودک آزاردهنده و ناکارآمد باشند، احتمال دارد که کودک این الگوهای رفتاری را یاد بگیرد و در آینده آنها را با فرزندان خود تکرار کند، در نتیجه این چرخه نامطلوب به همین شکل که شروع شده است، ادامه پیدا خواهد کرد.
همچنین، کودکانی که والدین نامنظم، بی‌توجه و بیش از حد غیر همدلی دارند، فرصت ایجاد احساس قوی خودکنترلی، انضباط و همدلی با دیگران را از دست می‌دهند.
مطالب پیشنهادی : آیا مرد خیانتکار درست میشود
تغییرات ساختاری در مغز
تغییرات ساختاری در مغز از دیگر دلایل ایجاد این اختلال است. برخی عوامل محیطی مانند سیگار کشیدن در دوران بارداری و ناتوانی مغز می‌توانند باعث افزایش اختلال در مغز شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی ، که با اختلال در برنامه‌ریزی و قضاوت درگیر هستند، در لوب فرونتال اختلافاتی با افراد سالم دارند. این افراد به تحریک بیشتری تمایل دارند و به دنبال فعالیت‌های خطرناک یا حتی غیرقانونی هستند تا برانگیختگی خود را کاهش دهند.
عوامل بیولوژیکی
به جز این موارد، عوامل بیولوژیکی نیز می‌توانند در افراد مبتلا به اختلال شخصیت گرایش پرخاشگرانه (ASPD) موجود باشند. این افراد ممکن است سطوح غیرعادی سروتونین در مغز خود داشته باشند. سروتونین یک ماده شیمیایی است که در مغز تولید میشود و می‌تواند هورمون خلق و خو را تنظیم کند و در احساس شادی نقش داشته باشد.
دلایل ایجاد شخصیت ضداجتماعی بسیار متنوع هستند و ممکن است به دلایل روانشناختی، فردی، اجتماعی و فرهنگی باشند. برخی از دلایل دیگر ایجاد شخصیت ضد اجتماعی عبارتند از:
1- تجربه زندگی ناخوشایند: تجربه زندگی ناخوشایند و رویدادهای دردناک می‌توانند افراد را به شخصیتی ضداجتماعی تبدیل کنند.
2- ترس از رد شدن: برخی از افراد به دلیل ترس از رد شدن و عدم پذیرش توسط دیگران، شخصیتی ضداجتماعی پیدا می‌کنند.
3- سابقه تجربه‌های ناکامی: سابقه تجربه‌های ناکامی و شکست‌های مکرر می‌تواند افراد را به شخصیتی بی‌ثبات به همراه با بیماری‌های روحی و اضطراب انگیزد.
4- تفاوت فرهنگی: تفاوت فرهنگی و کمبود اطلاعات در رابطه با دیگران، می‌تواند باعث ایجاد درک نادرست و پیش داوری در مورد دیگران شود.
در هر صورت، ایجاد شخصیت ضداجتماعی می‌تواند برای فرد مورد نظر بسیار بیشتر از مسائلی که قرار است با آن برخورد داشته باشد تاثیرگذار باشد. به همین دلیل، به فردی که شخصیتی ضداجتماعی دارد باید با رفتار دوستانه و دلسوزانه روبرو شویم و سعی کنیم او را درک کنیم و با احترام به شخصیت و نیازهایش ارتباط برقرار کنیم.
مهمترین علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت ضد اجتماعی
غالباً علائم اختلال شخصیت ضد اجتماعی در دوران کودکی آغاز میشود. در این دوره، افرادی که این اختلال را تجربه می‌کنند، عادت دارند به شدت عصبانی شوند و در مواردی به حیوانات ظلم می‌کنند. همچنین، هم‌سالانشان آنها را به عنوان قلدر معرفی می‌کنند. کودکانی که این علائم را نشان می‌دهند به عنوان کودکان دارای اختلال سلوک تشخیص داده می‌شوند.
اگرچه بیماری اختلال شخصیت ضداجتماعی ممکن است در دوران کودکی آغاز شود، اما تشخیص جدی آن نمی‌تواند قبل از سن ۱۸ سالگی اعمال شود. برای تشخیص این اختلال، باید فرد قبل از سن ۱۵ سالگی نشان دهد که بی‌اعتنایی و تجاوز به حقوق دیگران را دارد. حداقل یکی از هفت علامت زیر، نشان‌دهنده این اختلال است:
- عدم توجه به امنیت خود یا دیگران
- عدم پیروی یا رعایت قوانین اجتماعی
- رفتار تکانشی شدید
- نداشتن حس پذیرش مسئولیت
- تحریک‌پذیری شدید و پرخاشگری بالا
- عدم حس پشیمانی از اعمال نادرست و رفتار غلط
- دروغ گفتن و بازی با اطرافیان برای سرگرمی و لذت
تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی
برای تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی، علاوه بر حداقل سن ۱۸ سالگی، فرد باید رفتارهای ضد اجتماعی را نشان دهد، ولی باید مطمئن شویم که این رفتارها ناشی از بیماری‌های دیگر نظیر اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی نیستند.
برای تشخیص درست، باید به دقت علائم و نشانه‌های دیگر اختلالات مانند اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال سوءمصرف مواد نیز توجه کرد. بنابراین تشخیص این اختلال باید توسط متخصص روانشناس یا روانپزشک صورت گیرد که دارای دقت کافی برای تمیز دادن این اختلال از اختلالات دیگر است.
همچنین، شاید برخی علائم دیگر نیز می‌توانند با ASPD شبیه به یکدیگر باشند، بنابراین برای تشخیص درست باید به دقت بررسی شوند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی بر اساس DSM-5 شامل ویژگی‌های بالینی زیر است:
- سرزنش دیگران به خاطر مشکلاتشان
- نادیده گرفتن قوانین، خرابکاری در اماکن عمومی و فریب دیگران به منظور بهره‌برداری شخصی.
در کودکی، برخی افراد رفتارهایی از قبیل آتش افروزی، ظلم به حیوانات و اقتدار بیش از حد را از خود نشان می‌دهند. آنها به صورت تکانشی عمل می‌کنند و عواقب اعمال خود را در نظر نمی‌گیرند. همچنین، پرخاشگر و تحریک‌پذیر بوده و اغلب به حملات فیزیکی منجر می‌شوند.
آنها در ابراز احساس همدلی با دیگران مشکل دارند و اغلب با دیگران روابط ضعیف یا توهین‌آمیزی دارند. در نهایت، آنها از رفتارهای مخرب خود پشیمانی نمی‌کنند.
آنها از فرزندان خود سوء استفاده می کنند و آنها را نادیده می گیرند. اغلب برای کسب نفع شخصی دروغ می گویند و سعی می کنند دیگران را فریب دهند.
اثرات اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اثرات اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- همسرآزاری، کودک‌آزاری و یا بی توجهی به آنها
- اعتیاد به مواد مخدر و الکل
- به زندان افتادن به دلیل قانون شکنی
- قتل و سایر رفتارهای آسیب رسان به دیگران
- خودکشی و سایر رفتارهای خودآزاری
- ابتلا به سایر اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب
- وضعیت اجتماعی و اقتصادی رو به پایین
- مرگ زودرس، معمولا در نتیجه خشونت
- دچار شدن به مشکلات قانونی ناشی از عدم انطباق با هنجارهای اجتماعی و عدم توجه به حقوق دیگران
- سوءاستفاده از کودکان
این پیامدها، ناشی از بیماری شخصیت ضد اجتماعی هستند که عموما به مشکلات عمده در بسیاری از زمینه‌های زندگی منجر می‌شوند.
چگونه با فردی مبتلا به اختلال شخصیت (ASPD) ضد اجتماعی زندگی کنیم؟
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) شامل الگوهای بی‌توجهی به حقوق و احساسات دیگران است و ممکن است با مشکلاتی همچون نگرانی، ترس، تنش، نارضایتی و مشکلات بین فردی همراه باشد. در صورتی که با فردی مبتلا به ASPD زندگی می‌کنید، در اینجا چند برداشت اساسی وجود دارد:
درک وضعیت:
- درک وضعیت و شرایطی که فرد مبتلا به ASPD در آن قرار دارد، می‌تواند در بهبود وضعیت و کیفیت زندگی کمک کند. شناخت و درک علائمی همچون بی‌توجهی به احساسات دیگران و نقش‌های اجتماعی، نقص در خودکنترل و مشکلات زیستی مبتلا به ASPD، می‌تواند در بهبود وضعیت کمک کند.
مراجعه به متخصص:
- درمان ASPD بسیار دشوار است و بهتر است با روانشناسان و متخصصان برای این منظور ملاقات کنید. درمان‌هایی مانند درمان گروهی، روان‌درمانی، تحولی و رفتاری درمان است که با هماهنگی دقیق متخصصین منتخب انجام میشود.
پشتیبانی:
- فرد مبتلا به ASPD معمولاً دچار سرسختی و نقض حقوق دیگران میشود. در چنین شرایطی، ممکن است به شما به عنوان دوست، همسر یا خانواده احتیاج داشته باشد تا او را پشتیبانی کنید و به او کمک کنید تا شرایط خود را بهبود بخشد، اما به یاد داشته باشید که هیچگاه به فرد مبتلا به ASPD اختیارات زیادی ندهید که بتواند به شما و دیگران آسیب بزند.
پیشگیری از اقدامات آسیب رسان به خود:
- با توجه به تأثیرات ASPD بر روی روابط، لازم به ذکر است تا درباره اقدامات خطرناکی مانند اقدام به خودکشی صحبت کنیم. این افراد ممکن است به دلیل استفاده از مواد مخدر و یا برداشت‌های غلط خود از واقعیت یا طرد شدن از سمت خانواده دست به خود کشی بزنند به همین دلیل همدلی و همراهی شما به صورت سازنده می‌تواند جان این افراد را نجات دهد.
در کل، کمک از متخصصین و پشتیبانی آنها در زندگی با فرد مبتلا به ASPD می‌تواند فایده بسیاری داشته باشد.
تفاوت اختلال شخصیت ضد اجتماعی با شخصیت خودشیفتگی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder) یک اختلال روانی است که با رفتارهای غیراخلاقی، غیرمسئولانه، همراه با نداشتن توجه به حقوق و احساسات دیگران بروز می‌کند.
در واقع، افرادی با این اختلال ممکن است به دلیل نبود احساسات عاطفی مطلوب، مثلاً عدم ترس از دستگیری یا بی اعتنایی به قوانین جامعه، با قانون و مقررات اجتماعی ناسازگار شده و خلاف آن عمل کنند. علاوه بر این، این افراد ممکن است قوانین و توافقات اجتماعی و قانونی را نادیده بگیرند و نارسایی در تطبیق با فرهنگ و قوانین اجتماعی داشته باشند.
از سوی دیگر، شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality) به افرادی گفته میشود که خودخواهی خود را به شکلی زیادی نشان می‌دهند و بدون در نظر گرفتن نیازها و احساسات دیگران، به دنبال تحقق نیازهای درونی خود می‌باشند.
به طور کلی، شخصیت خودخواه به معنی استفاده زیادی از دیگران برای به دست آوردن هدف شخصی است، اما این افراد به دنبال صرفاً نفع شخصی نیستند و می‌توانند از شکاف‌های اجتماعی برای ارتقاء وضعیت خود و دستیابی به اهدافشان بهره گیرند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی و شخصیت خودشیفته هر دو به عنوان اختلالات شخصیتی شناخته می‌شوند، اما میزان مشکلات و میزان شدت آن ها متفاوت است. در حالی که در ASPD رفتار جنایی و مخالف قوانین اجتماعی مشاهده میشود، در شخصیت خودشیفته، رفتار خودخواهانه و تمایل به اغراق و برتری دیده میشود.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) چقدر شایع است؟
درصد شیوع تخمینی ASPD در طی عمر در جمعیت کل بین ۱ تا ۴ درصد تخمین زده شده است. همچنین، توزیع جنسیتی این اختلال شخصیتی به سمت مردان بیشتر است یعنی مردان در مقایسه با زنان سه تا پنج برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به ASPD هستند.
بنابراین، ۶ درصد مردان و ۲ درصد زنان در جمعیت کل به این اختلال مبتلا می‌شوند. علاوه بر این اثبات شده است که سوء استفاده از مواد با تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی رابطه معناداری دارد. همچنین، بر اساس تحقیقات، سطح تحصیلات و هوش با شیوع بیشتر ASPD همبستگی منفی دارند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) معمولا در چه سنی ایجاد می شود؟
ویژگی‌های اختلال شخصیت ضداجتماعی (ASPD) معمولا در اواخر دوران کودکی یا اوایل سال‌های نوجوانی شکل می‌گیرند. قبل از ۱۸ سالگی، این بیماری به عنوان اختلال سلوک تشخیص داده میشود. کودکان مبتلا به اختلال سلوک ممکن است دروغ بگویند، دزدی کنند، قوانین را نادیده بگیرند یا سایر کودکان را مورد آزار و اذیت قرار دهند.
گاهی والدین یا روانشناسان، اختلال سلوک را نادیده می‌گیرند و علائم آن می‌تواند با سایر شرایط مانند اختلال کمبود توجه/بیش فعالی، افسردگی یا اختلال نافرمانی مقابله‌ای همپوشانی داشته باشد.
با تشخیص زودرس و درمان کودکان، آینده‌ی آنان بهتر خواهد شد و این بیماری ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا نکند. اما اگر این رفتارها ادامه یابند، در ۱۸ سالگی به عنوان اختلال شخصیت ضداجتماعی تشخیص داده میشود.
