شاید شما هم دیده باشید که بعضی کودکان به صورت مداوم ناخنهای دستشان را میجوند. شاید در نگاه اول بهنظر برسد که این کودکان صرفا به علت بیحوصلگی و یا ناراحتی اقدام به انجام این کار میکنند اما اینطور نیست. ناخن خوردن کودکان یکی از موضوعات شایعی است که برای بسیاری از والدین دغدغه ایجاد میکند. ما در این مقاله به صورت وسیعتری درباره ناخن جویدن کودکان به شما اطلاعاتی ارائه میدهیم تا بتوانید به صورت بهتری به فرزندتان کمک کنید.
فهرست مطالب
علت ناخن جویدن کودکان چیست؟
ناخن جویدن به عنوان یک عادت ضررآور در کودکان شناخته شده است و ممکن است به صورت ناخودآگاه ایجاد شود. چندین علت میتواند برای ناخن جویدن در کودکان وجود داشته باشد، از جمله:
استرس و اضطراب
کودکانی که تحت فشار و استرس هستند، به ناخن جویدن روی میآورند و این عادت به عنوان یک مکانیسم تسکینی برایشان عمل میکند. روانشناسان بر این عقیده هستند که اضطراب و تنشهای روانی میتوانند بر روی رفتار کودکان تأثیرات شدیدی بگذارد. در برخی موارد، عادت ناخن جویدن نشانه یکی از ابزارهای کودک برای مقابله با استرس و اضطراب میباشد. زمانی که کودک دچار استرس و اضطراب میشود، باید کودکتان را از طریق صحبت کردن آرام کنید؛ در غیر این صورت، ناخن جویدن به یک روتین تبدیل شده و کودکتان به راحتی از آن خلاص نمیشود.
شرایطی که باعث استرس و اضطراب کودکان میشوند شامل یکسری تغییرات در شرایط زندگی کودک مانند تغییر مدرسه یا بیماری و یا مشکلات خانوادگی، تماشای فیلم ترسناک، تصادف و … میباشند. بنابراین، برای کاهش استرس و اضطراب، بهتر است از رویکردهای متنوعی مانند تحلیل کردن تجربیات کودک و کمک به ایجاد تغییرات برای داشتن محیط آرام استفاده کرد تا کودک بتواند تجربیات منفی خود و همچنین نگرانیهایش را کنترل کند.
در کل، پیدا کردن روشهایی برای ایجاد محیط آرام و مقابله با ناخن خوردن کودکان باعث کاهش استرس و اضطراب و در نتیجه کاهش علائم ناخن جویدن در آنان میشود. در صورتی که نشانههایی مانند ناخن جویدن و یا کندن پوست ناخن مشاهده کردید، بهتر است به پزشک روانشناس مراجعه کنید و راهکارهای درمانی متناسب با شرایط کودکتان را بررسی کنید.
عدم توجه و تمرکز
کودکانی که دچار نارسایی در تمرکز هستند، ممکن است به ناخن جویدن تمایل داشته باشند. نارسایی در تمرکز میتواند یکی از عواملی باشد که موجب ناخن جویدن در کودکان میشود. اگر کودکان توانایی مکالمه و یادگیری را نداشته باشند و تمرکز خود را بر روی چیزی که در حال انجام آنها هستند، متمرکز نکنند، ممکن است عادت ناخن جویدن برای آنها راهی برای تخلیه تنش باشد. بنابراین، برای کمک به کودکانی که با مشکلات تمرکز و توجه، بیش فعالی، سابقه تجربه تروما، استرس و اضطراب دارند روانشناسان سعی میکنند تا در ابتدا منبع آرامش کودک را پیدا کرده و سپس با تمرین میزان توجه و تمرکز در کودک را افزایش دهند.
تقلید از دیگران
ناخن جویدن میتواند به عنوان یک عادت الگوبرداری از اعضای دیگر خانواده یا دوستان شروع شود. در صورتی که فردی در خانواده شما چنین رفتاری را به صورت مداوم در مقابل فرزندتان انجام داد احتمال اینکه کودک شما این رفتار را تقلید کند بسیار زیاد است.
راهکارهای کمک به کودک
ناخن جویدن میتواند به مشکلات دندانی، افزایش احتمال عفونت، تغییر شکل ناخن و آسیب به بافت نرم پوست منجر شود. برای کمک به کودکان در وقفهدار کردن این عادت، میتوان راههایی مانند موارد زیر را انجام داد:
– تشویق کودک به استفاده از روشهای دیگر برای تسکین خود مانند ماساژ دست یا تنفس عمیق.
– ارائه پاداش به کودک برای اینکه ناخن خود را نجود.
– تشویق کردن کودک به انتخاب راههای جبرانی مانند، مانند دست زدن، کارتن دیدن یا خط کشیدن با مداد.
در صورتی که ناخن جویدن به میزانی شدید باشد و به نتیجهای ختم نشود، مشاوره حرفهای با یک پزشک یا روانشناس باید انجام شود.
درمان ناخن جویدن در کودکان ممکن است با توجه به شدت و عوامل مختلفی که این رفتار را تحریک میکنند، متفاوت باشد. اما در کل، رویکردهایی مانند تشویق و تقویت رفتار مثبت، توسعه استراتژیهای تسلط بر هیجانات و شناخت خود، احترام به حرف والدین و مسئولیتپذیری، استفاده از روشهای اصلاح رفتار مثبت و نشان دادن به کودکان که به آنها اهمیت میدهیم، میتواند در درمان این مشکل موثر باشد.
مقالات مرتبط با کودکان : پرخاشگری کودکان و راه های درمان آن
راهکار درمان ناخن جویدن کودکان
درمان ناخن جویدن کودکان باید با توجه به شدت حالت و عامل اصلی موجب آن، شخصی سازی شود. در زیر چند راهکار درمانی برای کمک به کودکان آورده شده است:
١. تأکید بر روی شیوههای آرام سازی: با تمرکز بر روی راه حلهای آرام کننده هنگامی که کودک در وضعیت استرس است، او را تشویق کنید که از ناخن جویدن خودداری کند. برخی از روشهای تسکینی که ممکن است به کودک کمک کند شامل تنفس عمیق، ماساژ دستها و گردن است.
٢. استفاده از چسب زخم: اگر کودک شدیداً به ناخن جویدن عادت دارد، میتوانید از چسب زخم یا پانسمان استفاده کنید. این روش معمولاً برای کودکانی است که ناخن جویدن شدید دارند و به خود آسیب زدهاند توصیه میشود.
٣. یادگیری مهارتهای مدیریت استرس: به کودکان آموزش دهید که چگونه استرس خود را مدیریت کنند. مهارتهایی مانند بازی کردن، صحبت کردن، حواس پرتی و یا تنفس عمیق از تکنیکهایی است که سبب میشود تا کودک به تدریج مهارت مدیریت استرس را بیاموزد.
4. تقویت رفتارهای مثبت: به کودکان بگویید تا تلاش کنند به جای جویدن، بازی کنند تا از شما هدیه یا پاداش بگیرند. استفاد از تکنیکهای شرطی سازی در این مورد به شما کمک بسیاری خواهد کرد.
هر کودک شاید دلایل مختلفی برای ناخن جویدن داشته باشد و لذا به منظور درمان آن، باید روشها و راهحلها را برای هر کودک شخصی سازی کرد. به عنوان مثال، برای کودکانی که به دلیل استرس شدید به ناخن جویدن روی میآورند، پانسمان کردن انگشتان کودک ممکن است بسیار مفید باشد. علاوه بر این، تغییر رفتار کودک در این زمینه نیازمند تلاش و اراده خود کودک است و نباید به کودک فشار آورده شود. برای موفقیت در درمان ناخن جویدن، کودک شاید به مدت چند ماه مقاومت کند و نیاز به تمرین داشته باشد، پس باید صبور و با پشتکار باشید.
آیا باید نگران ناخن جویدن کودکان باشیم؟
کاملا طبیعی است که والدین برای سلامتی و رشد کودکان خود نگران باشند. ناخن خوردن کودکان ممکن است یک دردسر بزرگ نه تنها برای دوران کودکی بلکه برای دوران بزرگسالی نیز باشد. با این حال، باید توجه داشت که ناخن جویدن برای بسیاری از کودکان، یک عادت عادی است که با توجه و تلاش، قابل درمان است.
اما ناخن جویدن در برخی موارد میتواند به مسائل جدی از جمله آسیب به ناخن، بافت گوشتی دور ناخن و در برخی موارد باعث ایجاد عفونت و ناراحتی دهان و دندان شود. بنابراین، در صورتی که عادت ناخن جویدن به شدت ادامه پیدا کند و برای کودک ناراحتکننده شده و باعث آسیب به ناخن و بافتهای نرم شود، باید به متخصص روانشناسی مراجعه کرد. این فرد میتواند ارزیابی بیشتری را انجام دهد و راهحلهای درمانی ارائه کند.
در کل، عادت ناخن جویدن در بسیاری از کودکان یک امر طبیعی و موقتی است؛ با این حال، در مواردی که به آسیب و درد منجر میشود، بهتر است فوراً به متخصص روانشناسی مراجعه کرد و بررسی نمود که آیا مشکل خاصی وجود دارد یا خیر. به هرحال، درمان مناسب بر اساس شرایط منحصر به فرد کودکان، اصلاح عادت ناخن جویدن را فراهم میکند.
آیا ADHD علت جویدن ناخن است؟
در بعضی از کودکان، ADHD ممکن است باعث شدیدتر شدن عادت ناخن جویدن یا شروع آن در سنین بالاتر شود، اما نباید بگوییم که ADHD یا هر بیماری روانی دیگر، عامل اصلی ناخن جویدن است. به عنوان مثال ، عواملی مانند اضطراب، تنش و فشارهای روانی، عدم توانایی در مدیریت احساسات و استرس، نوع شخصیت کودک، مشکلات خانوادگی، محیط غیر صمیمی و سختگیرانه معمولاً باعث ناخن جویدن در کودکان میشوند. این موضوع چند عاملی است به همین علت خودتان به صورت فردی اقدام به تشخیص گذاری نکنید. تشخیص چرایی این موضوع باید توسط متخصص صورت بگیرد و گاهی این تشخیصهای اشتباهی سبب اقدام اشتباه شما نیز میشود. در نتیجه نه تنها به کودک خود کمک نکردهاید بلکه مشکل را حادتر نیز کردهاید.
در هر صورت، شناخت دقیق علل ناخن جویدن کودکان بسیار مهم است تا به موقع اقدامات لازم برای کنترل و درمان آن صورت گیرد. علم روانشناسی میتواند با پرسشها، مشاهدات و ارزیابیهای سیستماتیک، به کودک و خانوادهاش کمک کند تا عوامل مختلف و مناطقی که ناخن جویدن بیشتر رخ میدهد شناسایی شود و بهترین راه درمانی انتخاب گردد.
عوارض ناخن خوردن کودکان چیست؟
ناخن خوردن کودکان و نوجوانان بیشتر به عنوان یک عادت آسیبزا شناخته میشود، ولی این عادت میتواند منجر به برخی مشکلات جدی در طولانیمدت شود. ناخن خوردن در کودکان باید به موقع شناسایی و درمان شود تا کودکتان به خود آسیب وارد نکند. از طرفی این مشکل و عادت میتواند در بزرگسالی نیز بر روی فرزند شما تاثیرات مخربی برجای بگذارد.
به عنوان مثال، علائم آسیب شامل:
- آسیب به پوست و بافتهای ناخن، شامل خراشها، ساییدگیها، خشکی و حتی عفونتهای باکتریایی اطراف ناخن میشود؛
- تغییر شکل ناخنها و سطح آنها
- تاثیر بر روی دندانها
- ایجاد وابستگی اعتیاد گونه
- عفونت گوارشی
- ابتلا به انگل
بدیهی است که آسیبهای فوق که باعث ناخن جویدن کودکان میشوند، به مرور زمان قابل درمان شدن هستند؛ اما اگر نادیده گرفته شوند، به سختی درمان میشوند و در برخی موارد روی قدرت ذهنی و اثربخشی کودک به شدت تاثیر میگذارند. علاوه بر این در صورتی که ناخن جویدن کودک خود را در سنین کودکی به موقع درمان نکنید در بزرگسالی مورد تمسخر دوستان و یا اطرافیانش قرار خواهد گرفت و همین موضوع میتواند سبب کاهش اعتماد به نفس او در جمعهای دوستانه یا خانوادگی شود. بنابراین، در صورت مشاهده علائم ناخن خوردن در کودکان، بهتر است به روانشناس، مراجعه کنید تا به طور مناسب درمان شود.
