وسواس یکی از مشکلات رایج رفتاری است که بروز آن در افراد می‌تواند به شدت کارایی و عملکردهای فردی یا اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از سنینی که بیشترین میزان از وسواس در آن اتفاق می‌افتد و در صورت عدم درمان به مراحل دیگر رشد نفوذ می‌کند، سنین نوجوانی است. ما در این مقاله با بررسی وسواس، موضوع درمان وسواس فکری در نوجوانان را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
علل ابتلا به وسواس فکری در نوجوانان چیست؟
علل ابتلای نوجوانان به وسواس فکری ممکن است عوامل ژنتیکی، شیمیایی، زیستی و روانی داشته باشد و در بیشتر مواقع ریشه در کودکی افراد دارد. در بعضی موارد، وسواس فکری می‌تواند به دلیل عوامل محیطی نیز بروز کند. در ادامه به معرفی چند علت تاثیرگذار می‌پردازیم.
👈 عوامل ژنتیکی
برخی مطالعات نشان می‌دهند که انتقال ژن وسواس از والدینی که دارای آن هستند به فرزندانشان امکان‌پذیر است. وسواس فکری یا OCD یک اختلال روانی است که افراد مبتلا به آن تجارب اذیت کننده‌ای را در نحوه رفتار و طرز تفکر تجربه می‌کنند. در بروز وسواس فکری، عوامل ژنتیکی به عنوان یکی از عوامل مهم مطرح شده است.
بر اساس تحقیقات، چندین ژن مختلف شناسایی شده‌اند که با بروز وسواس فکری در ارتباط هستند. عوامل ژنتیکی می‌توانند باعث تغییر در عملکرد مغزی شوند و تأثیری بر روی سیستم عصبی مرکزی و هورمون‌هایی که در کنترل وسواس فکری نقش دارند، گذاشته باشند.
علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که اگر یکی از اعضای خانواده از وسواس فکری رنج ببرد، احتمال بروز آن در سایر اعضای خانواده نیز بیشتر خواهد بود. مهم است بدانید که عوامل ژنتیکی تنها دلیل بروز وسواس فکری نیستند و عوامل محیطی، شخصیتی و روابط اجتماعی نیز بر روی بروز آن مؤثر هستند.
👈 عوامل شیمیایی و زیستی
برای درمان وسواس فکری در نوجوانان شناسایی عوامل ایجاد کمک بسیاری به درمان می‌کند. تغییرات شیمیایی و بیولوژیکی در مغز نیز ممکن است باعث بروز وسواس فکری شود. عللی مثل نارسایی هورمون‌های مغزی (مانند سروتونین) و بیماری‌های مغزی مثل التهاب‌های مغزی می‌توانند این تغییرات را ایجاد کنند.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که تغییراتی در میزان ترشحات شیمیایی مغزی از جمله سروتونین می‌تواند با بروز وسواس فکری مرتبط باشد.
👈 ترس‌های نهفته در شخصیت
موضوعاتی همچون ترس از بیماری‌ها، ترس از اشتباه کردن، ترس از گناهان و… ممکن است در فرد تقویت شده و به وسواس فکری منجر شوند. بخش عمده‌ای از ایجاد این اختلال برای بسیاری از بزرگسالان ترس از گناه به دلیل سختگیری‌های والدین و تر از تنبیه شدن در دوران کودکی شکل گرفته است.
پیشنهاد میکنیم حتما مقاله درمان اضطراب اجتماعی را در همین وبسایت مطالعه بفرمایید.
👈 فشار روانی
فشار روانی مانند استرس و نگرانی می‌تواند در بروز وسواس فکری تاثیرگذار باشند .تجربه تروماتیک در دوران کودکی، استرس شدید، اضطراب نمونه‌هایی از فشار روانی هستند. علاوه بر این رویدادهای روانشناختی، مانند مرگ یا جدایی از یک عزیز و قرار گرفتن در موقعیت‌های دشوار نیز می‌توانند از عواملی باشند که به وسواس فکری در نوجوان منجر شوند.
به طور کلی، ترکیبی از عوامل ژنتیک، بیماری‌های خانوادگی، شرایط خانوادگی غیرسالم و رویدادهای روانشناختی می‌توانند در ایجاد این اختلال اثرگذار باشند. والدین می‌توانند با ارائه پشتیبانی حمایتی از جمله مشاوره و درمان موثر برای نوجوان، به وسواس فکری وی کمک کنند.
نشانه های وسواس فکری در نوجوانان چیست؟
اختلال وسواس فکری (OCD)،یکی از اختلالات روانی است که در آن فرد تحت تاثیر تکرار کردن افکار و یا انجام عملیات خاصی، مانند شستشو و یا بررسی، قرار می‌گیرد. در نوجوانان نیز می‌توان این اختلال را مشاهده کرد. به بعضی از نشانه‌های وسواس فکری در نوجوانان عبارتند از:
- نگرانی زیاد و اضطراب ناشی از خطا کردن
- داشتن فکرهای تکراری و بی پایان که نمی‌توان از آن‌ها فرار کرد
- فکر کردن مداوم به احتمال بیمار شدن توسط عفونت‌ها و یا درگیر شدن با خطرات جدی و فرضی
- دقت بیش از حد و فکر کردن در تمام شرایط
- تکرار عملیات خاصی مانند شستشو دست‌ها یا تمیز کردن اتاق، شمارش کردن و غیره.
اختلال وسواس فکری باعث ایجاد چه مشکلاتی در زندگی فرد می‌شود؟
در صورت عدم درمان وسواس فکری در نوجوانان، این اختلال می‌تواند مشکلات متعددی در زندگی فرد به وجود آورد. بعضی از این مشکلات شامل موارد زیر است:
👈 محدودیت در فعالیت‌های روزانه
فرد دارای اختلال OCD به دلیل نگرانی‌هایش برای انجام فعالیت‌های روزانه مانند شستشو، آرایش کردن، خرید کردن، غذاخوردن و غیره، به شدت وقت بیشتری نسبت به افراد عادی صرف می‌کند و این موضوع می‌تواند انرژی زیادی از او بگیرد و در نهایت باعث خستگی و کاهش کارایی او برای ادامه انجام فعالیت‌های روزمره شود.
👈 از بین رفتن روابط اجتماعی
اختلال وسواس فکری ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی در روابط اجتماعی فرد شود. زیرا فرد ممکن است به دلیل نگرانی‌هایش به جمع‌های بزرگ وارد نشود و یا صحبت با افراد جدید را خطری ناشناس برای خود تعبیر کند.
👈 بروز افسردگی
برخی از افراد دارای OCD به دلیل دوری از اجتماع و کاهش انرژی، به آرامی به سمت انزوا و افسردگی پیش می‌روند. به صورت کلی افسردگی و وسواس ارتباط تنگاتنگی بایکدیگر دارند و نوجوان در صورت عدم درمان ممکن است دچار مشکلات رفتاری دیگری مانند خشم و پرخاشگری نیز شود.
👈 افزایش اضطراب و افسردگی
نوجوانان دارای اختلال وسواس فکری ممکن است به دلیل نگرانی و ترس‌های غیرمنطقی‌شان زیر فشار قرار گیرند و همین موضوع افسردگی و اضطراب را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
تاثیر والدین در ایجاد اختلال وسواس فکری در نوجوانان
ایجاد اختلال وسواس فکری در نوجوان ممکن است به دلیل چندین عامل باشد که والدین بخش مهمی از آن هستند. والدین با تعالیم رفتاری و فرهنگی یا اعمال سختگیری‌های زیاد در نوجوانشان می‌توانند سبب ایجاد وسواس فکری شوند. بیماری‌های خانوادگی و وجود شرایط خاص پزشکی در یکی از افراد نزدیک به نوجوان در خانواده، می‌توانند عواملی باشند که اختلال وسواس و ابتلا به اضطراب و افسردگی در نوجوان را تسهیل‌کنند.
بعضی از والدینی که خودشان وسواسی هستند، سختگیری‌های زیادی نسبت به نوجوانشان انجام می‌دهند و در واقع آن‌ها را شبیه به خود می‌کنند. همچنین والدینی که از تنبیه‌های بدنی استفاده می‌کنند احتمال اینکه فرزندشان دچار وسواس فکری شود بسیار زیاد است.
چجوری تشخیص بدیم کسی دچار وسواس فکری است؟
تشخیص و درمان وسواس فکری در نوجوانان ممکن است کار دشواری باشد زیرا علائم آن شامل علائمی مشابه با بسیاری از اختلالات روانی می‌باشد. بهتر است برای دریافت تشخیص دقیق حتما به یک روانشناس متخصص مراجعه کنید و با مشاهده چند رفتار، اقدام به برچسب‌زنی نکنید. با این حال، برخی علائم شایع این اختلال عبارتند از:
- تکرار فکرها و ایده‌های مشابه در ذهن به طور مداوم و بدون توجه به منطق و واقعیت.
- ترس از آنکه عمل خود را به درستی انجام نداده‌اید و به علت بی‌توجهی ممکن است دچار دردسر شوید یا اینکه اتفاق ناراحت‌کننده‌ای به علت اقدام شما قرار است رخ دهد.
- شنیده شدن صداها، تصاویر و یا افکار ناخواسته، ناراحت کننده و یا ناامید کننده در ذهن.
- اشغال ذهنی با افکار تکراری یا وجود فکرهای بی هدف و ناراحت کننده.
- رفتارهای بدون منطق و واقعیت مانند بررسی مجدد کارها، چک کردن قفل درها و پنجره ها به طور مداوم و بدون دلیل مشخص و توجه به زمان یا مکان.
- ترس از عواقب ناگوار به عنوان نتیجه‌ای از انجام کارهای خاص.
در صورتی که فکر می کنید که خود یا شخصی مورد نظر شما دچار وسواس فکری است، بهتر است به روانشناس یا پزشک مراجعه کرده و درمان مورد نیاز را دریافت کنید.
راه‌های درمان وسواس فکری در نوجوانان
وسواس فکری (OCD) یک بیماری روانی است که با تکرار وسواس‌ها و افکار ناخواسته همراه است. این بیماری به شدت زندگی عادی فرد را مختل می‌کند و می‌تواند باعث شوک، ناراحتی و از دست دادن کنترل بر وسواس‌ها شود. در ادامه، روش‌های درمان وسواس فکری با جزییات کامل توضیح داده شده است.
👈 درمان دارویی
اکثر متخصصان برای درمان وسواس فکری در نوجوانان در ابتدا از درمان دارویی استفاده می‌کنند. ممکن است که پزشک به شما داروهایی مانند سرترالین، پاروکستین، فلوکستین و سرتاپتین تجویز کند. این داروها با تنظیم نورون‌های مغزی مرتبط با وسواس‌ها، به کاهش اعتیاد به افکار وسواسی کمک می‌کنند.
همچنین، برخی داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند به کاهش وسواس‌هایی که با رفتارهای خاصی همراه هستند، کمک کنند. با این حال برای مصرف دارو پزشک به سن نوجوان، میزان پیشرفت بیماری و یا علل ایجاد آن توجه ویژه‌ای دارد و در صورت نیاز در کنار استفاده از روش‌های درمانی، دارو نیز تجویز می‌کند.
👈 راه‌های درمان وسواس فکری در نوجوانان : درمان روانشناختی
روانشناسان با استفاده از تکنیک‌های شناختی-رفتاری، احساسات ناخواسته و ناخوداگاه را در افراد کنترل می‌کنند و این کنترل تاثیر زیادی در پیشگیری و کاهش وسواس‌ها دارد. علاوه بر این، درمان روانشناختی و استفاده از تکنیک cbt به بیمار کمک می‌کند تا مدیریت زندگی، دلیل انجام رفتارهای مداوم، افکار تکراری و تعاملات خود با محیط را درک و مدیریت کند.
👈 درمان از طریق نوروتراپی یا نوروفیدبک
تکنیک‌های استفاده از نوروتراپی مانند درمان تحریک مغز با برنامه‌های کامپیوتری، می‌توانند به کنترل وسواس‌های شدید کمک کنند. این روش‌ها کاملا غیرتهاجمی هستند و برای طیف گسترده‌ای از بیماری‌های روانی و یا از بین بردن اعتیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در این روش‌ها فرد از طریق بازی، گوش دادن به موسیقی و سایر برنامه‌هایی که درمانگر از طریق کامپیوتر اجرا می‌کند، به صورت ارادی سعی در کنترل عواطف، احساسات و واکنش‌های بدنی می‌کند.
معمولا جلسات نوروتراپی یا نوروفیدبک با توجه به نوع بیماری و شدت آن متغیر است اما برای درمان وسواس فکری در نوجوان که دارای ترس‌ها و افکار آزاردهنده زیادی هستند محیطی آرامش بخش و امن را فراهم می‌کند تا با تمرین رفتار ارادی، از شر افکار آزاردهنده خود خلاص شود.
