اختلال شخصیت مرزی یکی از شایعترین و پیچیدهترین اختلالها است که میتواند فکر، احساسات و رفتار فرد مبتلا را به شدت تحت تاثیر خود قرار دهد و آسیبهای جبران ناپذیری به فرد وارد کند. به همین منظور ما در این مقاله میخواهیم به بررسی و درمان اختلال شخصیت مرزی بپردازیم پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یکی از اختلالات شخصیتی است که به نوعی فرد را در کنترل هیجانات و احساسات خود تا حد زیادی ناتوان میکند. میزان شیوع این اختلال بیشتر در زنان نسبت به مردان دیده میشود و البته که قابل تشخیص است.
اختلال مرزی بسیار مخرب است و میتواند تا حد زیادی عملکردهای روزانه فرد را در محیط اجتماعی و فردی کاهش داده و باعث ایجاد مشکلاتی مانند رفتار خود مخربانه، خودآسیبی، مشکلات روانی و اعتیاد شود.
علائم این اختلال شامل موارد زیر است :
1- احساس خالی شدن احساسات، خودتنظیمی پایین، محدود بودن در پذیرش تغییرات
2- شدید بودن تحمل هیجاناتی از جمله عصبانیت، ناراحتی، ترس، حسادت و اختلافات بین فردی
3- نداشتن هماهنگی در کارهای روزمره و سازگاری با تغییرات
4- اثرات منفی ذهنی به کمک مواد مخدر و مشروبات الکلی و خودآسیبی
5- وجود مشکلات جسمانی مانند بیماریهای هضمی، سر دردهای شدید و ایجاد اختلال در دستگاه تنفسی
نشانهها و نحوه تشخیص اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder) یک اختلال شخصیتی است که به شدت پیچیده است. افرادی که دارای این اختلال هستند روابط بسیار ناپایداری دارند و به نوعی دوست یا دشمنی آنها در روابطشان معلوم نیست.
👈 نوسانات شدید در حالات و احساسات
فرد مبتلا به این اختلال ممکن است بطور ناگهانی درگیر وضعیتهای احساسی شدیدی شود، مانند شادی ناگهانی، خشم، استرس یا اضطراب، که ممکن است مدت زمان طولانی پایدار بماند. در بیشتر مواقع برای این افراد کنترل احساسات شدید و ناپایدار بسیار سخت است و در این میان احتمال آسیب به خود یا دیگران نیز وجود دارد.
👈 نگرانی شدید درباره پذیرش و مورد قبول قرار گرفتن
نکته مهمی که باید قبل از اقدام برای درمان اختلال شخصیت مرزی به آن اشاره کنیم این است که فرد دارای این اختلال به شدت در برابر دیگران تلاش میکند تا احترام و توجه آنها را به دست آورد.
👈 مشکلات در ارتباطات بین فردی
فرد دچار این اختلال ممکن است دشواریهای زیادی در برقراری و حفظ روابط بین فردی داشته باشد. به عنوان مثال، بطور ناگهانی ممکن است رفتارهای غیرقابل پیش بینی را نشان دهد. همین موضوع باعث میشود تا بسیاری از روابط بین فردی او دستخوش تغییرات شود.
👈 خودکشی، صدمه زدن به خود و انجام رفتارهای خطرناک
فرد مبتلا به این اختلال، ممکن است برای جلب توجه دیگران، به رفتار خطرناک و خودصدمه زدن روی بیاورد، که در موارد نادری میتواند منجر به خودکشی شود.
👈 ترس از تنها بودن
فرد مبتلا به این اختلال، ممکن است در برابر تنها بودن و در تنهایی قرار گرفتن ترس زیادی داشته باشد و بطور خاص بیشتر این مورد در مواقعی اتفاق میافتد که حس میکند که توجه دیگران را ندارد. این افراد معمولا زمانی که در تنهایی قرار میگیرند احساس پوچی شدیدی میکنند.
👈 خشم شدید و طولانی مدت
فرد مبتلا به این اختلال ممکن است بطور طولانی و با شدت بسیار، خشم خود را نسبت به موضوعات بیاهمیت نشان دهد و در مواردی به دیگران صدمه بزند.
پیشنهاد ما به شما : نشانه ها و درمان اضطراب اجتماعی
👈 تحمل دردهای جسمی
یکی دیگر از نشانههای وجود اختلال شخصیت مرزی، وجود نشانهها و درد جسمانی است. این دردها اکثر منشا روانی دارند و بعد از اینکه فرد به حالت آرمیدگی رسید کاهش پیدا میکند.
👈 عدم پایبندی به قوانین و مقررات
از نشانههای بارز این اختلال که بیشترین تمرکز در روند درمان اختلال شخصیت مرزی را به خود اختصاص میدهد مربوط به بخش رعایت قوانین است. این افراد در مواقعی میتوانند به شدت ضد اجتماعی شوند و در جامعه ناهنجاری ایجاد کنند.
👈 وابستگی شدید
این افراد به صورت کلی واکنشهای عاطفی و ناپایداری دارند به همین دلیل اگر با فرد دارای اختلال مرزی وارد رابطه شوید به احتمال زیاد با وجود وابستگی زیاد دو طرف به یکدیگر ممکن است ناگهان پارتنرتان از شما دلسرد شده و رابطه را رها کند.
👈 نحوه تشخیص اختلال شخصیت مرزی
تشخیص دقیق اختلال شخصیت مرزی نیاز به بررسی دقیق روانشناختی و بررسی تاریخچه پزشکی فرد دارد و باید توسط پزشک یا روانشناس تجربهدار بررسی شود. با این حال، معیارهای عمومی زیر میتواند به عنوان یک نشانگر برای شروع تشخیص استفاده شود:
1- مزاج نامنظم: شخصی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است، ممکن است شدت بالایی از خشم، اضطراب، افسردگی، حسادت و خاطرات ناراحت کننده ذهنی داشته باشد. آنها نمیتوانند احساسات خودشان را کنترل کنند و واکنشهای افراطی از خود نشان میدهند.
2- رفتار خود ضربتی: فرد با اختلال شخصیت مرزی دارای تمایلاتی به رفتارهای خود ضربتی مانند خود کشی، خود مصدومیتی، و پرخاشگری دارد.
3- رفتارهای اعتیادی: بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دارای تمایلات افراطی به مصرف الکل، مواد مخدر، شراکت جنسی، یا قمار و خرید کردن به صورت شدید هستند.
4- رفتارهای نامطلوب اجتماعی: شخصی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است، ممکن است دچار مشکلات اجتماعی شود، از جمله سوء رفتارها، ناامنی در روابط، و چالشهای کاری برای انطباق با فرهنگ اجتماعی و محیط.
تشخیص درست و درمان زودرس میتواند بهبود قابل توجهی در اختلال شخصیت مرزی داشته باشد. بهترین روشهای درمان شامل درمان دارویی، رواندرمانی و سایر روشهای ترکیبی است که باید توسط پزشک انجام شود.
راههای درمان اختلال شخصیت مرزی
درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD) شامل روشهای مختلفی است که میتواند شامل درمان دارویی، رواندرمانی و سایر روشها باشد. در اینجا هر یک از روشهای درمانی را به طور کامل توضیح خواهیم داد :
👈 درمان دارویی
ممکن است به کمک تجویز داروهایی مثل ضدافسردگی، آرامبخش و یا داروهای دیگر، که برای کنترل نشانههای اختلال مربوط به BPD یا اضطراب و افسردگی تجویز میشود بتوان تا حد زیادی این اختلال را کنترل کرد. در زیر، چند مثال از دستهبندی داروهایی که میتواند مورد استفاده قرار بگیرد، ذکر شده است.
1. ضدافسردگی: ممکن است که به کمک داروهای ضدافسردگی، مثل سروتونین نوروپی نفرین باعث افزایش سرعت عملکرد سیستم عصبی مرکزی شد و این اتفاق سبب کاهش دلزدگی و عوارضی مانند خودکشی میشود.
2. آرامبخش: آرامبخش میتواند به کنترل اضطراب که ممکن است در بیشتر بیماران BPD وجود داشته باشد، کمک کند. از آنجا که آرامبخشها بر روی سیستم عصبی مرکزی موثر هستند، ممکن است به دلیل خواب آور بودن، به مقدار مشخصی در شبانه روز مورد استفاده قرار گیرند.
3. داروهای دیگر: داروهای دیگری مانند مسدود کننده بتا که به طور عادی برای کنترل اضطراب استفاده میشود، ممکن است برای کنترل و نظارت بر نشانههای اختلال مربوط به BPD کاربرد داشته باشد.
در هر صورت، بهتر است قبل از شروع هر درمان دارویی، با یک پزشک و یا روانپزشک مشورت کرد و راهنماییهای لازم را برای کنترل بیشتر نشانههای BPD مد نظر قرار داد.
👈 درمان اختلال شخصیت مرزی : روان درمانی شناختی رفتاری (CBT):
درمان شناختی رفتاری (CBT)، شامل تکنیکهای دلبستگی، درک و پذیرش، آموزش مهارتهای زندگی و مبارزه با خودکشی است. این روش در درمان مشکلات مرتبط با احساسات، عدم کنترل خشم، خودکشی، توهم و افکار پارانوییدی به کار میرود. CBT یا درمان شناختی رفتاری برای درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD) مفید میباشد.
این روش درمانی بر اساس یک سری تکنیکهایی که فرد به دست می آورد و یاد میگیرد برای مدیریت درد، کاهش خشم، خشونت و همچنین مهار رفتارهای ناپایدار به کار میرود. به طور کلی، CBT بر اساس اصل این است که فرد باید برای تغییر رفتار، اولین گام را با تغییر افکار خود بردارد.
تکنیکهای متعددی در CBT به کار گرفته میشوند. از جمله این تکنیکها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1. آموزش در مورد تعامل: کمک به فرد برای درک تعاملات خود با دیگران و یادگیری نحوه برخورد با افراد دیگر و بهبود مهارتهای ارتباطی
2. مدیریت احساسات: در طی جلسات CBT، فرد به مرور نحوه مدیریت شدت احساساتی که در آنها گیر کرده است را یاد میگیرد. در این روش، از تمرکز بر روی احساسات مثبت و عدم تمرکز بر روی احساسات منفی استفاده میشود.
3. یادگیری نحوه مدیریت استرس: فرد باید بتواند استرس را به شیوهای بهینه مدیریت کند و برای کاهش تأثیرات مخرب آن بر روابط خود با دیگران از فنون مختلف استفاده کند.
جدول زیر نشان میدهد که چگونه تکنیکهای CBT میتواند به درمان اختلال شخصیت مرزی کمک کند:
| تکنیک ها | چگونگی کمک به درمان BPD |
|---|---|
| آموزش مهارتهای خود-مراقبتی | کمک به کاهش تنش شناختی و عاطفی |
| مدیریت عصبانیت | کمک به برقراری ارتباط سازنده |
| نگهداری یا عوض کردن افکار منفی و خود-مثبت | بهبود عملکرد روزانه |
| آموزش مهارتهای مذاکره و حل تعارض | کاهش تنش در روابط |
| مهار تغییرات شدید خلق و خوی | بهبود هماهنگی عاطفی |
👈 درمان روانی فردی (DBT):
درمان روان فردی یک برنامه درمانی که به طور خاص برای درمان اختلال مرزی است و توسط درمانگران متخصص تایید شده است. این درمان شامل درك و مهار خشم، تمرکز بر تواناییهای شخصی، مهارتهای خودمراقبتی، آموزش مهارتهای ارتباطی شامل مذاکره و احترام متقابل، و آموزش مهارتهای مواجهه با شکست و خودکشی است.
👈 درمان اختلال شخصیت مرزی : درمان با کمک خانواده
افراد دارای اختلال مرزی به دلیل هنجار شکنی و رفتارهای تند ناپایداری که دارند ممکن است از طرف افراد جامعه و اعضای خانواده دائما ترک شوند. به همین دلیل پشتیبانی خانواده از این افراد میتواند نقش حمایتی سازنده و مثبتی داشته باشد و روند درمان با سرعت بیشتری انجام شود. در کل، تشخیص درست، درمان زودرس و حمایت فرد و خانواده میتواند بهبودی قابل توجهی در بیمار ایجاد کند.
