یکی از مشکلاتی که برای کودکان در سنین کم اتفاق میافتد مشکلات و نارسایی به نام اختلال یادگیری میتواند عملکرد کودک را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. ما در این مقاله میخواهیم نگرانی شما والدین عزیز را کاهش دهیم به همین خاطر تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
اختلال یادگیری چیست؟
ناتوانیهای یادگیری یا اختلالات یادگیری، اصطلاحی است که برای توصیف یک طیف گسترده از مشکلات یادگیری استفاده میشود. این اختلالات نباید با هوش یا مواردی مانند آن اشتباه گرفته شوند. کودکان با اختلال در یادگیری عقب مانده ذهنی و یا خنگ نیستند در واقع، بیشتر آنها همانند افراد دیگر هستند.
به زبان ساده، کودکان و بزرگسالان دگیر با اختلال یادگیری همه چیز را به شکلی متفاوت درک میکنند. این میتواند به مشکلات در یادگیری اطلاعات جدید و مهارتها، و همچنین مشکل در استفاده از آنها منجر شود. انواع رایج اختلالات یادگیری شامل مشکلات در خواندن، نوشتن، ریاضیات، استدلال، شنوایی و گفتار است. هرچند که برخی از بچهها ممکن است در برخی از وظایف شب مشکل داشته باشند، اما اگر در یک حوزه خاص از یادگیری به طور مداوم مشکل داشته باشند، این میتواند نشاندهنده وجود یک اختلال در یادگیری باشد.
در نظر داشته باشید که..
با این حال، مواجهه با احتمال اینکه کودک شما ممکن است دچار یک اختلال یادگیری باشد، میتواند بسیار دشوار و نگرانکننده باشد. هیچ پدر و مادری نمیخواهد فرزندش را در رنج و عذاب ببیند. ممکن است از خودتان بپرسید که این چه تأثیری بر آینده فرزندتان خواهد داشت و نگران باشید که چگونه مدرسه را پشت سر بگذارد. شاید نگران باشید که به دلیل مشکلات یادگیری، فرزندتان به او “کندذهن” بگویند یا او را به کلاسی ضعیفتر از دیگران منتقل کنند.
هرچند که این نگرانیها قابل درک است، اما مهم است که به خاطر داشته باشید که اختلالات یادگیری نباید با هوش یا تلاش کودکان در ارتباط قرار گیرند. این اختلالات نشاندهنده تفاوت در ساختار مغز و نحوه دریافت و پردازش اطلاعات است. به طور ساده، افرادی که دارای اختلالات یادگیری هستند، نحوه دیدن، شنیدن و درک اطلاعات را به صورت متفاوتی تجربه میکنند که میتواند منجر به مشکلات در یادگیری مهارتها و اطلاعات جدید شود. این اختلالات میتوانند بر روی حوزههایی مانند خواندن، نوشتن، ریاضیات، استدلال، پردازش شنیداری و صحبت کردن تأثیر گذار باشند.
مقالات مرتبط : معرفی اختلال شخصیت وابسته و راه های بهبود و درمان این موضوع
اختلال در یادگیری در کودکان
ناتوانی یادگیری یک اختلال عصبی است که پردازش اطلاعات مغز را تحت تأثیر قرار میدهد. این مشکلات باعث میشود که آنها در یادگیری اطلاعات جدید و کسب مهارتهای جدید دچار مشکل شوند.
تعریف دقیقی از اختلال یادگیری به عنوان “ناتوانی یادگیری” وجود دارد که به معنای اختلال در یک یا چند فرآیند روانشناختی اصلی است که در درک یا استفاده از زبان، گفتار یا نوشتار دخیل هستند. به عنوان یک اختلال عصبی، ناتوانی یادگیری میتواند تأثیرات گستردهای در زندگی روزمره و تحصیلی فرد داشته باشد. بهتر است که کودکان و افراد مبتلا به این بیماری توسط متخصصین حرفهای، مانند روانشناسان یا متخصصان تربیتی، ارزیابی و درمان شوند. عوارض اختلال در یادگیری در سنین مختلف همراه با نشانههایی متفاوت است.
اختلال در یادگیری در کودکان کلاس اول
علائم و نشانههای اختلال در یادگیری در کودکان کلاس اول تا سوم به شکل زیر است:
- مشکلات تلفظی
- مشکل در یادگیری اطلاعات جدید یا مهارتهای جدید
- مشکل در ارتباط دادن ترکیبات حروف با صداها
- اشتباهات متنوع در خواندن و نوشتن که میتواند شامل جابجایی حروف و کلمات با یکدیگر باشد؛ به عنوان مثال با استفاده از “ت” به جای “ب” یا “تارک” به جای “کارت”
- بازه توجه کوتاه
- مشکل در دنبال کردن دستورالعملها
- مشکل در نگهداشتن مداد شمعی یا خودکار
- هماهنگی حرکتی ضعیف و آسیبپذیری بیشتر در برابر برخورد به اشیا یا زمین خوردن
لطفاً توجه داشته باشید که این تنها نمونهای از علائم ممکن اختلال در یادگیری در این رده سنی است و در صورت مشاهده هر گونه نشانهای، مراجعه به متخصصین و متخصصین تشخیصی مناسب برای ارزیابی و تشخیص نهایی ضروری است.
بررسی اختلال در یادگیری ریاضی در دانش آموزان ابتدایی و ارائه راهکار
اختلال یادگیری ریاضی ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. همچنین، با تغییر سطح سنی، نشانههای این اختلال نیز تا حدی متفاوت خواهند بود. برخی از افراد ممکن است این علائم را در دوره پیشدبستانی تجربه کنند، در حالی که در برخی دیگر، این علائم پس از ورود به مدرسه و با پیچیده شدن مباحث ریاضی، آشکار میشوند. برخی از علائم رایج اختلال در یادگیری ریاضی شامل مشکل در تشخیص نمادهای ریاضی مانند جمع، تفریق، مساوی، کوچکتر و بزرگتر و ناتوانی در یادگیری یا به خاطرسپاری ساختارهایی مانند ۳=۲+۱ و درک عباراتی مانند “کمتر از” و “بیشتر از” است. همچنین، برخی افراد ممکن است به طور مداوم از انگشتان برای انجام محاسبات ریاضی استفاده کنند.
- ناتوانی در به خاطر سپردن جدول ضرب
- مشکل در شمارش پول
- مشکل در خواندن ساعت
- ناتوانی در تخمین زدن سرعت یا مسافت
- ضعف در استدلال ریاضی
- ناتوانی در درک صورت مسألههای ریاضی
روش های درمان اختلال در یادگیری
حتی اگر اختلال یادگیری قابل درمان نباشد، مداخله زودهنگام میتواند تأثیرات آنها را کاهش دهد. افرادی که با ناتوانی یادگیری روبرو هستند، میتوانند راههایی برای مقابله با ناتوانیهای خود ایجاد کنند. دریافت کمک در زمان مناسب، احتمال موفقیت آنان در مدرسه و در زندگی را افزایش میدهد. اگر ناتوانیهای یادگیری درمان نشوند، کودک ممکن است احساس ناامیدی کند که میتواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و مشکلات دیگر برای او شود.
متخصصان قادرند با استفاده از نقاط قوت کودک و پیدا کردن راههایی برای جبران نقاط ضعف او، در یادگیری مهارتها به کودک کمک کنند. اقدامات درمانی، بسته به ماهیت و شدت ناتوانی، متفاوت است. کودکانی که با اختلالات یادگیری مواجه هستند، میتوانند از خدمات آموزشی ویژه بهرهمند شوند. قوانین آموزش افراد دارای معلولیت تقاضا میکنند تا مدارس دولتی آموزش و پشتیبانی ویژه را به صورت رایگان به کودکان مبتلا به معلولیت ارائه دهند.
برای تهیه لیست اهداف کودک، معمولاً یک برنامه آموزش فردی (Individualized Education Program – IEP) تهیه میشود. در این برنامه، اهداف آموزشی که برای کودک تعیین میشود، به صورت کتبی و شفاف ذکر میشوند. این اهداف مرتبط با حوزههایی مانند مهارتهای آکادمیک، ارتباطی، اجتماعی و عملکرد عمومی کودک است.
خدماتی که کودک میتواند دریافت کند، میتواند شامل موارد زیر باشد:
- پشتیبانی ویژه در زمینههای آموزشی مانند خواندن، نوشتن، ریاضیات و مهارتهای دیگر.
- مشاوره و راهنمایی تحصیلی برای کمک به کودک در مواجهه با چالشهای یادگیری.
- تکنیکها و استراتژیهای آموزشی و پشتیبانی مختلف برای بهبود مهارتهای کودک.
- فراهم کردن محیطهای آموزشی و فراخوانی مناسب برای کودک.
متخصصانی که میتوانند با کودک کار کنند، ممکن است شامل متخصصین یادگیری خاص (مانند معلمان و مشاوران تحصیلی)، روانشناسان، توانبخشیها و سایر تخصصهای مرتبط با آموزش و پشتیبانی کودکان با اختلال یادگیری باشند.
روشها
- فنون تدریس فشرده: این روش شامل استفاده از رویکردهای خاص، گام به گام و سیستماتیک برای آموزش خواندن است. هدف آن ارتقا مهارتهای زبان گفتاری و زبان نوشتاری است. این تکنیکها معمولاً شامل تمرینات مکرر و زمانبرتر هستند و به صورت گروهی یا فردی انجام میشوند.
- تغییرات کلاس: معلمان باید به دانشآموزان مبتلا به دیسلکسیا وقت بیشتری برای انجام تمارین اختصاص دهند و از تستهای ضبط شده استفاده کنند تا به کودکان اجازه دهند سوالات را به جای خواندن بشنوند.
تمرین های مفید برای اختلال در یادگیری
برای تقویت تمیزدیداری و حافظه شنیداری، میتوانید از راهبردها و فعالیتهای زیر استفاده کنید:
تقویت تمیزدیداری:
- تشخیص کلمات یا شکلهای سایهدار روی کارتهای مختلف.
- تکمیل شکلهای هندسی مختلف.
- تکمیل طرحهایی از حیوانات یا حروف مختلف.
- تکمیل تصاویر با استفاده از الگوی تصویر.
تقویت حافظه شنیداری و توالی:
1. تصویرسازی: نشان دادن تعدادی تصویر به کودک و او میتواند تصویری که داستان مرتبط با آن را شنیده است را نشان دهد.
2. داستان سردادن و پرسش درباره جزئیات داستان (چه کسی؟ کجا؟ چگونه؟ چطور؟).
3. داستانگویی به کودک و مرتب کردن تصاویر داستان به ترتیب رخدادها.
4. بیان چند کلمه، حرف و جمله، تکرار آن توسط دانشآموز.
5. بیان نام چند حیوان و میوه و تکرار آن توسط دانشآموز.
6. انجام دادن دستورات.
7. بازی با جملات لفظی بیپایان که یک جمله گفته میشود و دانشآموز باید آن جمله را با کلمه دیگری به پایان برساند.
8. تکرار صدای مشابه بر اساس تصاویر جهت رفع اختلال یادگیری.
9. پخش صدا و تشخیص تصویر آن از میان تصاویر مختلف (استفاده از نوار صدای حیوانات و فعالیتهای روزمره با کارت)
10. پخش صدا بدون تصویر (نوارهای صدای حیوانات و فعالیتهای روزمره بدون کارت
11. تکمیل بخشهای ناتمام کلمات و جملات.
12. بیان کلمات، اعداد، حروف و جملات به ترتیب.
13. توجه به نمونههای صوتی مثلاً تکراری که آموزگار میزند
14. نمونههای دوصدایی مثلاً صدای قاشق و فنجان
این راهبردها و فعالیتها میتوانند به کودکان در تقویت مهارتهای تمیزدیداری و حافظه شنیداری کمک کنند.
تقویت حساسیت و تمیز شنیداری:
1. تشخیص صداهای دور و نزدیک با چشم بسته.
2. تشخیص دادن صداهای بلند یا آهسته
3. کشف صداهای ظریف مانند تیکتاک ساعت.
4. دنبال کردن صداها
5. همزمان با گوش دادن موسیقی محرک صوتی دیگری نیز پخش شود.
6. بازشناسی سمعی، یعنی شما نام یک شی را بگویید و کودک تصویری را که با همان صدا آغاز میشود انتخاب کند.
7. پیدا کردن کلمات با هم آغاز و هم پایان بعد از بیان کلمات توسط مربی، مثل “سیب، سگ، شیر”.
8. پیوند شنودی: ساختن کلمه بعد از شنیدن حروف آن کلمه، مثل “ت-و-پ-توپ”.
9. پیدا کردن تصویر بعد از شنیدن داستان توسط دانشآموز.
10. تشخیص جفت وسایل صداساز.
11. تشخیص صدای اول یا آخر کلمه و اعلام آن.
12. تشخیص قافیه، مثلاً قافیههایی که با رُک به انتها میرسند، مثل “مرغ به دانه میزند = نوک”.
13. آگاهی از کلمات هموزن و مجموعههای سهتایی و چهارتایی؛ به کودک چند کلمه را بیان کرده و او باید کلمات هموزن را پیدا کند، مثل “موش، لب، گوش”.
تقویت حافظه کوتاه مدت:
1. تماشای تصاویر و توصیف آنها.
2. بیاد آوردن شماره تلفن.
3. بازی با اعداد و کلمات.
4. جاگذاری تصاویر طبق الگوی قبلاً دیده شده.
6. استفاده از وسایل کمک آموزشی مانند موزاییکهای رنگی.
7. استفاده از وسایل کمک آموزشی مانند مکعبهای رنگی با الگو.
8. حفظ کلمات مشخص شده در متن و بیان آنها برای کاستن از اختلال یادگیری.
تقویت حافظه بلند مدت:
1. تعریف یک داستانی که در هفته گذشته خوانده است.
2. تعریف خاطرات تابستان، مسافرت یا عید نوروز.
3. تشخیص و شناسایی میوهها بر اساس رنگ، شکل و طعم آنها.
4. به خاطر سپردن جدول ضرب اعداد.
5. تکرار مطالب درسی.
6. نوشتن درباره فصلهای سال و بیان خصوصیات آنها.
7. به یاد داشتن و بیان ماههای سال.
8. بیان قوانین بازیهایی که میدانید.
9. بیان نام کارتونها و فیلمهایی که مشاهده میکنید.
10. شرح و بیان درباره کارتونها و فیلمهایی که دیدهاید.
11. به یاد آوردن دوستان سالهای گذشته.
12. بیان شمارههای تلفن.
13. یادآوری تاریخ تولدها.
14. گفتگو درباره قیافههای افراد.
15. به یاد داشتن کارها و قرارهای ملاقات.
16. یادگیری همراه با موسیقی.
تمرکز و توجه:
1. بازیهای تمرکزی مانند توپ و راکت، دارت، تانگو، بازی دست به دست، طناببازی و مینی بسکتبال.
2. تمرینهای مرتبط با نقطهگذاری کلمات و سرکافگذاری در متن.
3. استفاده از نقطهگذاری و حرف تکراری (ّ) بر روی کلمات مورد نظر.
4. پیدا کردن تفاوتها و شباهتها در تصاویر.
5. جستجوی حروف یا حرف مورد نظر در کلمه یا متن.
6. پیدا کردن حروف جابهجا شده در یک کلمه.
7. تشخیص کلمات بدون نقطهی یا یک نقطهای و …
8. پیدا کردن کلماتی که نقطه در بالا یا پایین دارند در متن.
9. پیدا کردن کلمات صحیح در بین کلمات نادرست.
10. استفاده از تمرینات رنگ آمیزی برای تقویت تمرکز.
11. پررنگ کردن
انواع اختلال یادگیری
دیسلکسیا یا نارساخوانی یکی از اختلالات یادگیری در خواندن است که دو نوع عمده دارد. مشکلات اساسی خواندن زمانی ایجاد میشوند که درک رابطه بین اصوات، حروف و کلمات برای فرد دچار مشکل است. مشکلات درک مطلب به وقوع میپیوندند وقتی که فرد قادر به درک معنای کلمات، عبارات و پاراگرافها نیست.
علائم اختلال خواندن عبارتند از:
- مشکل در تشخیص حرف و کلمه
- مشکل در درک کلمات و ایدهها
- سرعت خواندن و روان خواندن
- مهارتهای لغت عمومی
این علائم باعث میشوند که فرد مبتلا به اختلال یادگیری خواندن دچار مشکلات در مدرسه، مطالعه و فهم مطالب شود. اهمیت تشخیص صحیح و کمک به موقع به فرد مبتلا به دیسلکسیا بسیار مهم است تا او بتواند استراتژیهای یادگیری مناسب را به کار بگیرد و بهرهوری خود را افزایش دهد.
اختلال در یادگیری در خواندن
اختلال در یادگیری در خواندن، معمولاً با نام نارساخوانی یا دیسلکسیا شناخته میشود. این اختلال دو نوع اصلی دارد. مشکل اساسی خواندن در زمانی به وجود میآید که قدرت درک رابطه بین اصوات، حروف و کلمات برای فرد مبتلا دشوار باشد. همچنین مشکلات درک مطلب زمانی رخ میدهد که فرد نتواند به درستی معنای کلمات، عبارات و پاراگرافها را درک کند.
علائم اختلال خواندن شامل موارد زیر هستند:
- مشکل در تشخیص حروف و کلمات
- مشکل در درک کلمات و ایدهها
- سرعت خواندن کند و عدم روانی در خواندن
- ضعف در مهارتهای لغت عمومی
این علائم باعث میشوند که فرد مبتلا به اختلال خواندن در موقعیتهایی مانند مدرسه، مطالعه و درک مطالب مشکل داشته باشد. تشخیص صحیح و ارائه کمک بهموقع به افراد مبتلا به دیسلکسیا بسیار حائز اهمیت است تا بتوانند استراتژیهای مناسب را برای یادگیری استفاده کنند و عملکرد خود را بهبود بخشند.
دیسکلکولیا
دیسکلکولیا یا اختلال در یادگیری ریاضی یکی دیگر از اختلالات یادگیری است که بسته به نقاط قوت و ضعف کودک، بسیار متفاوت است.کودکان در این اختلال توانایی انجام عملیات ریاضی را به دلیل ناتوانی در تمرکز حواس ندارند.
اختلال یادگیری ریاضی میتواند تأثیری بر موفقیت تحصیلی کودکان داشته باشد ولذا تشخیص صحیح و ارائه کمکهای مناسب با توجه به نیازهای آنها اهمیت دارد. این شامل استفاده از روشهای یادگیری مناسب، تمرینات تقویتی، و استراتژیهای کمککننده به یادگیری ریاضی است.
اختلال در یادگیری نوشتن
اختلال در یادگیری نوشتن، که به آن دیسگرافیا هم گفته میشود، میتواند به فعالیت فیزیکی نوشتن و یا فعالیت ذهنی مربوط به درک و ترکیب اطلاعات مربوط باشد. این اختلال ممکن است به مشکلات فیزیکی در نوشتن کلمات و حروف اشاره کند. عدم داشتن قدرت در نوشتن مفهومی، در واقع نشانه یک دشواری در سازماندهی افکار و انتقال آنها به صورت خطی بر روی کاغذ است.
علائم اختلال نوشتن به شکل زیر است:
- ناپیوستگی و عدم ترتیب در نوشتن
- نااطمینان در نوشتن حروف و کلمات
- نسبت به املای صحیح کلمات، ناتوانی
- قدرت نوشتن با نظم و سازماندهی کافی
علاوه بر اختلال نوشتن، اختلالات یادگیری دیگری وجود دارند. خواندن، نوشتن و ریاضی فقط بخشی از مهارتهای مشمول این اختلالات هستند.
اختلال در یادگیری مهارتهای حرکتی
اختلال یادگیری مهارتهای حرکتی، که به آن دیسپراکسیا هم گفته میشود، به مشکلات حرکتی و هماهنگی، شامل مهارتهای حرکتی دقیق (مانند بریدن و نوشتن) و مهارتهای حرکتی گسترده (مانند دویدن و پریدن) ارتباط دارد. گاهی اوقات به این اختلال حرکتی به عنوان “دستیابی به خروجی” نیز اشاره میشود، به این معنی که مربوط به خروجی اطلاعات از مغز است. برای انجام دادن فعالیتهایی مانند دویدن، پریدن، نوشتن یا بریدن، مغز باید بتواند با اعضای بدن مناسب ارتباط برقرار کند تا عمل به طرز کاملی انجام شود.
اختلال هماهنگی حرکتی
علائمی که نشان میدهد کودک شما دارای اختلال هماهنگی حرکتی است عبارتند از مشکل در توانایی های جسمی که نیاز به هماهنگی چشم و دست دارند، مانند نگهداشتن مداد یا بستن دکمه پیراهن. به طور کلی، کودکان مبتلا به دیسپراکسیا ممکن است دارای مشکلات در مهارتهای حرکتی، تعادل، هماهنگی دیداری-حرکتی و کنترل دقیق ماهیچهها باشند. تشخیص آن به کمک متخصصین حرکتی و تربیتی انجام میشود و راهنمایی و حمایت مناسب میتواند به کودک کمک کند تا مهارتهای حرکتی خود را بهبود بخشد.
اختلالات یادگیری زبان و ارتباطات
اختلالات یادگیری زبان و ارتباطات شامل مشکلات در توانایی درک و تولید زبان گفتاری است. زبان یک فعالیت خروجی است که نیازمند ساماندهی افکار و استدلال هنگام توصیف چیزی یا برقراری ارتباط با دیگران است. این مشکلات میتوانند باعث محدودیتهایی در استفاده صحیح و قابل فهم از زبان گردند.
نشانههای اختلال در یادگیری زبان شامل موارد زیر میشوند:
- مشکل در مهارتهای زبانی مانند قدرت روایت داستان و روانی در گفتار
- مشکل در درک معانی کلمات، بخشهایی از گفتار، مسیرها و غیره
این نشانهها باعث میشوند که فرد توانایی مناسب در استفاده از زبان مورد نیاز برای بیان خود و درک صحیح زبان دیگران را نداشته باشد. رسیدگی به اختلال یادگیری زبان با کمک تخصصی و مناسب میتواند کمک کننده باشد و آموزش و مهارت زبانی فرد را بهبود بخشد.
نحوه برخورد با دانش آموزان دارای اختلال یادگیری
برخورد صحیح با دانشآموزان دارای اختلال در یادگیری میتواند به آنها در فرآیند یادگیری و پیشرفت کمک کند. در زیر چند راهنمایی برای برخورد مناسب با دانش آموزان دارای اختلال در یادگیری آورده شده است:
- تشخیص نیازها: اهمیت دادن به شناخت نیازهای هر دانشآموز برای درک بهتر و کمک به او در رسیدن به اهداف یادگیری است.
- فراهم کردن محیط حمایتکننده: ایجاد یک محیط آموزشی حمایت کننده با ارائه منابع و ابزارهای مورد نیاز برای یادگیری دانشآموزان با اختلال در یادگیری مهم است.
- تنظیم راهبردهای یادگیری: یادگیری راهبردهای خاص و مناسب برای دانشآموزان با اختلال در یادگیری میتواند بهبود کیفیت یادگیری آنها را تسهیل کند.
- استفاده از روشهای چند حسی: استفاده از روشهای چند حسی میتواند کمک کند تا دانشآموزان با اختلال در یادگیری اطلاعات را بهتر درک و به خاطر بسپارند.
- ارائه بازخورد مثبت و حمایت: ابراز تشویق، تقدیر و حمایت به دانشآموزان با اختلال در یادگیری برای افزایش اعتماد به نفس و انگیزه یادگیری آنها بسیار مهم است.
- همکاری با اولیاء: برقراری ارتباط مستمر و همکاری با والدین و خانوادهها برای تحقق یک روند یادگیری موفق میتواند اثربخش باشد.
اهمیت احترام، فهم و حساسیت در برخورد با دانش آموزان دارای اختلال در یادگیری را نباید فراموش کرد. همچنین، همکاری با کادرهای مدرسه و مشاوران عملکرد بهتری را دستیابی میکند.
نقش والدین در مدیریت اختلال یادگیری کودکان
برای برخورد با دانشآموزان دارای اختلال یادگیری میتوان به با دقت گوش کردن و اطمینان حاصل کردن از تشخیص زودهنگام مشکل فرزندان، عدم توجه به توصیههایی که منفی یا نامطلوب به نظر میرسند، و به جای آن، به اینکه همیشه درمورد کمکهای ممکن به کودکان با اختلال در یادگیری برای ارتقا و درمان آنها وجود دارد، اشاره کرد.
همچنین، در این برخورد نباید فشار زیادی بر روی کودکان ایجاد شود و به جای آن باید تلاش کرد خواستههای معقولانه و قابل دستیابی از آنان داشته باشیم. علاوه بر این، انجام کارهایی که هم شما را خوشحال میکند و هم برای کودکان مفید است، میتواند سازنده باشد.
از دیگر نکات مهم، قدردانی از مهارتها و تلاشهای کودکان و ایجاد یک سیستم پاداش برای ایجاد انگیزه و ارزش تلاش در آنها است. همچنین، در مواقع تنبیه، استفاده از کلماتی که سنجیده انتخاب شده و به دقت به عملکرد کودکان اشاره کند، میتواند موثر باشد.