یکی از اختلالاتی که نه تنها برای فرد مبتلا بلکه برای سایر افراد نزدیک او نیز دردسر ساز است اختلال شخصیت نمایشی میباشد. یکی از دلایل ایجاد این اختلال عزت نفس پایین و وجود طرحواره در ساختار نظام شخصیتی افراد است. ما در این مقاله به طور کامل به معرفی این موضوع میپردازیم پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال نمایشی (histrionic personality disorder) یا هیستریک، یکی از اختلالات شخصیتی است که به شدت فرد مبتلا به این اختلال خواهان توجه، احساس نیاز بیش از حد به تأیید دیگران، رفتارهای نمایشی، برجسته سازی و اغراقکردن در احساسات است. افراد دارای این اختلال شخصیتی اغلب رفتارهای نمایشی مثل لبخند زیاد، بلند بلند حرف زدن، استفاده از ژستهای عجیب دارند تا توجه بیشتری به خودشان جلب کنند.
افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی:
افراد دارای اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است در برخورد با دیگران سطحی و بدون تعقل عمل کنند و ممکن است برای توجه بیشتر ادعاهایی نادرست را با اغراق بیان کنند. این افراد به طور مداوم در تلاش هستند که توجه دیگران را به خود جلب کنند و در نتیجه، برای کسب احساس کمالگرایی و برطرف کردن نیازشان به تأیید دیگران بسیار نیاز دارند.
درمان اختلال شخصیت هیستریونیک میتواند شامل روان درمانی فرد محور یا گروهی، مداخلات میان فردی، رویکردهای روانشناسی و مهارتهای تنظیم هیجانی باشد. ترکیبی از این روشهای درمانی در کنار همکاری با پزشک معالج، میتواند به کسب بهبودی مطلوب در درمان اختلال شخصیت نمایشی کمک کند.
افراد دارای اختلال شخصیت هیستریونیک میتوانند مشکلاتی در برقراری روابط اجتماعی داشته باشند، زیرا آنها در برخورد با دیگران بسیار سطحی عمل کرده و در ارتباط با دیگران به موضوعات عمقی و شخصی نمیپردازند. این افراد برای کسب توجه بیشتر از دیگران، به صورت مداوم رفتارهای نمایشی را از الگوهای خیالی تقلید میکنند. این افراد معمولا در انتخاب شغل درجه بالا و تأیید خود اهمیت بیش از حدی قائل هستند و اگر این تایید و توجه را دریافت نکنند آشفته میشوند.
معالجه اختلال شخصیت هیستریونیک بهطور کلی شامل دو رویکرد است: روان درمانی فرد محور و مداخلات گروهی. در روان درمانی فرد محور، روابط و تجربیات کودکی و نوجوانی افراد دارای این اختلال شخصیتی بررسی شده و روشهای درمانی هدفمندی برای از بین بردن الگوهای رفتاری غلط اعمال میشوند. مداخلات گروهی، با استفاده از رویکرد مورد نیاز، بیان و ارتباط بهتر با دیگران و تقویت مهارتهای اجتماعی، به درمان این اختلال شخصیتی کمک میکند.
استفاده از رویکردهای شناختی رفتاری (CBT) نیز میتواند به کاهش رفتار نمایشی و پرخاشگرانه در این افراد کمک کند، به عنوان مثال، درمان در این رویکرد شایعترین روش درمان این نوع اختلال شخصیتی است که با کمک مشاور درمانی، فرد را به آگاهی از رفتارهای خود و رفتارهایی که دیگران از آنها انتظار دارند، متمرکز میکند.
در نهایت، اختلال شخصیت نمایشی یک اختلال شخصیتی جدی است که نیاز به درمان دارد و راهکارهایی مانند یادگیری مهارتهای ارتباطی، آموزش نحوه مدیریت هیجانات و تاکید بر آموزش رفتارهای جایگزین برای رسیدن به تأیید خود، رویکردهای کارآمدی است که میتواند به این افراد کمک کند.
مقالات مرتبط : راه های درمان و نشانه های حمله پانیک
تشخیص اختلال شخصیت نمایشی
تشخیص اختلال شخصیت هیستریک وابسته به تاریخچه بیمار و مشخصات شخصیتی خاصی است. تشخیص این اختلال کاملاً باید توسط یک روانشناس حرفهای یا روانپزشک انجام شود. برای تشخیص این اختلال، معیارهایی نظیر نیاز به توجه بیش از حد، نیاز به پذیرش نامحدود از دیگران، رفتارهای افسردهکننده و ناباوری به موفقیتهای خود و دیگران نیز وجود دارد. هرچند تشخیص اختلال شخصیتی نیاز به مشاوره روانشناسی حرفهای دارد با این حال شما میتوانید با مطالعه ادامه این مطلب با نشانههای این بیماری نیز آشنا شوید.
همانطور که گفته شد تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک باید توسط یک روانشناس یا روانپزشک صورت بگیرد. این تشخیص از طریق مصاحبه با بیمار و پرسشهایی که درباره نحوه رفتار، احساسات و تفکرات فرد هستند، تأیید یا رد میشود. این تشخیص بر مبنای نشانههای مشاهدهپذیر به وجود میآید که بر مبنای آنها صحت و غلط اختلال تشخیص داده میشود.
گاهی اوقات، روانشناس یا روانپزشک ممکن است پرسشنامههایی را نیز به بیماران دهد تا شدت اختلال را براساس پاسخ به آنها ارزیابی کند. در تشخیص این اختلال، اطلاعات داده شده در دستورالعملهای روانشناسی برای اختلالات شخصیتی مانند DSM-5 نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
بدیهی است که تنها روانپزشکان و روانشناسان حرفهای مجاز به تشخیص هر نوع اختلال روانی هستند و افراد معمولی نمیتوانند این تشخیص را قطعی انجام دهند. برای این کار باید به مراکز بهداشتی یا درمانی مراجعه کرده و با یک متخصص روانپزشک یا روانشناس مشورت کنید. توصیه ما به شما این است که در صورت دیدن بعضی از نشانهها فورا اقدام به برچسب زنی نکنید زیرا با این کار روحیه فرد مبتلا به اختلال را آسیبپذیرتر خواهید کرد.
درمان اختلال شخصیت نمایشی
درمان اختلال شخصیت نمایشی معمولاً به صورت رواندرمانی انجام میشود و شامل روشهای متنوعی از جمله روشهای روانشناختی، رواندرمانی گروهی یا فردی، ورزش ، درمان دارویی و یا ترکیبی از این مراحل میشود.
یک روش درمانی شایع برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، روشهای روانشناختی هستند که برای مدت طولانی در درمان اختلالات شخصیتی استفاده میشوند. این روشها شامل روش پذیرش و تعهد (ACT)، روش رفتاری شناختی (CBT) و روشهای رواندرمانی مبتنی بر دادههای کاربردی IMBT میباشند.
هدف این روشها برای درمان بیماران این است که با بهبود پذیرش و شناخت احساسات خود، یادگیری مهارتهای برقراری ارتباط با افراد متفاوت و تغییر رفتارهای نامطلوب در آنها بهبودی بخشیده شود. همچنین، درمان دارویی در موارد خاصی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، مواردی مانند اضطراب شدید، افسردگی، و یا مشکلات خواب.
اگر احساس میکنید که احتمال ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک در شما وجود دارد، بهتر است با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مشورت کنید. آنها میتوانند به شما کمک نمایند تا بهبود پیدا کنید.
دارو درمانی در درمان شخصیت نمایشی تنها به عنوان یک قسمت از روش درمانی بکار گرفته میشود. درمان دارویی برای شخصیت نمایشی در صورتی که مورد نیاز باشد، توسط متخصصین به صورت کمکی و به عنوان یک ترکیب درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. در بسیاری از موارد، درمان شخصیت نمایشی بدون تجویز دارو امکان پذیر است؛ با این حال، داروهای مختلف ممکن است در کاهش علائم و عوارض این اختلال مفید باشند.
به عنوان مثال، در بعضی موارد افرادی که دارای شخصیت نمایشی و دچار علائم افسردگی هستند، داروهای ضد افسردگی ممکن است در تسکین علائم نقش بسزایی را ایفا کنند. همچنین، داروهای ضداضطراب میتوانند در کاهش علائم اضطرابی به کار گرفته شوند.
ترکیب درمانی
معمولاً در بررسی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، پزشکان و متخصصان درمانی اصطلاحاً ترکیب درمانی را به کار میبرند. این به معنی آن است که درمانهای روانشناختی همراه با درمان دارویی بکار برده میشود. مشاوره روانشناختی نیز از تکنیکهایی استفاده میکند که میتواند در کاهش شدت شخصیت نمایشی سود بخش باشد. بهطور کلی، در درمان شخصیت نمایشی، بهتر است از روشهای تلفیقی مثل درمان روانشناختی و درمان دارویی استفاده شود. یک درمان موثر برای شخصیت نمایشی به دلیل پیچیدگی بالا نیاز به یک برنامهای متخصصانه و شخصیسازی شده دارد که با توجه به ویژگیهای فردی هر بیمار تنظیم میشود.
نشانههای اختلال شخصیت نمایشی
نشانههای اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است شامل علائمی باشد که به صورت مداوم در زندگی شخص تاثیر میگذارد. برخی از نشانههای گسترده این اختلال عبارتند از:
نیاز به جلب توجه
بارزترین ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک این است که این افراد به شدت برای کسب اعتماد به نفس به توجه دیگران نیاز دارند. در واقع بیتوجهی به این افراد بسیار آسیب میزند به همین خاطر تلاش میکنند تا با گذاشتن وقت و انرژی زیاد توجه دیگرا را برای کسب مقبولیت جلب کنند.
روابط گذرای و سطحی
شخصی با اختلال شخصیت هیستریونیک در برقراری ارتباطات عمیق و مناسب با دیگران ناتوان است و با دیگران رابطهای بسیار سطحی و گذرا برقرار میکند.
آسیب پذیری
شخصی که از اختلال شخصیت نمایشی رنج میبرد بسیار در برابر انتقادات و یا حرفهای بقیه آسیب پذیر است. این افراد به سرعت در برابر انتقادات بقیه از خود واکنش نشان داده و برای اینکه خود را به شیوهای همه پسند تبدیل کنند به سرعت رنگ حرفهای بقیه در میآیند و از خود استقلالی نشان نمیدهند.
کنترل کردن دیگران
شخصی که از اختلال شخصیت هیستریونیک رنج می برد تلاش میکند تا با جلب توجه گرفتن از دیگران آنها را شیفته کرده و در نهایت کنترل کند. میل به کنترلگری و یا نفوذ در این افراد بسیار بالا است. در صورتی که افراد دارای اختلالاتی مانند افسردگی و یا دارای طرحواره وابستگی در تله این افراد بیفتند خارج شدن از رابطه برایشان به شدت سخت خواهد بود.
تغییر شخصیت
فردی که دارای اختلال نمایشی است گاهی به دلیل فرو رفتن در نقش خود رفتارهایی از خود نشان میدهد که این رفتارها ممکن است از دید اعضای خانواده وی بسیار از او بعید یا غیرمنتظره باشد. افراد دارای این اختلال گاهی انقدر درگیر تلاش و تقلا برای به دست آوردن توجه دیگران میشوند که حتی خود واقعیشان را فراموش میکنند.
عواطف شدید
شخصی که از اختلال شخصیت هیستریونیک رنج میبرد، ممکن است به راحتی در عواطف دروغین خود غرق شده و با نمایش شدیدترین احساسات، جلب توجه دیگران را به سمت خود بکشاند. افراد دارای این اختلال دارای سطح ثابتی از هیجان و احساسات نیستند و دائما تغییر حالت میدهند. نشان دادن واکنشهای هیجانی به صورت افراطی یکی از بارزترین نشانههای این اختلال است.
این نشانههای اختلال شخصیت نمایشی میتوانند همراه با علائم دیگری مانند افسردگی ، اضطراب و مشکلات در روابط اجتماعی همراه باشند. برای اینکه بیشتر با این اختلال شخصیتی نمایشی آگاه شوید، بهتر است با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مشورت کنید.
تفاوت اختلال نمایشی و خودشیفته
اختلال (Histrionic Personality Disorder) و اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder) دو اختلال شخصیتی متفاوت هستند.
در اختلال شخصیت هیستریونیک ، شخصی که از این اختلال رنج می برد، نیاز دارد تا در برقراری رابطه با دیگران، توجه افراد دیگر را به خودش جلب کند. ممکن است فرد مبالا به این اختلال به دلیل نیاز به کسب تأیید مداوم، رفتارهای بدنی نمایشی و آمیخته با عواطف بالا داشته باشد و تلاش کند تا با دیگران به راحتی ارتباط برقرار کند، اما این روابط اغلب سطحی و بدون شفافیت هستند.
از سوی دیگر، اختلال شخصیت خودشیفته، بر روی خودانگاره و تغییر ناپذیری در تصورات خود و خودشناسی تمرکز دارد. شخصی که از این بیماری رنج می برد، معتقد است که بینظیر است و همه باید از زیبایی و تواناییهای او حمایت و تشویق کنند. این افراد به شدت به ثبات هیجانی نیاز دارند. در این افراد وقتی که کانون توجه از آنها برداشته شود، ممکن است به شدت ناراحت شده و خود را از دیگران جدا کنند.
بنابراین، اختلال شخصیت نمایشی تمایل به جلب توجه دیگران با روابط دوستانه دارد، در حالی که اختلال شخصیت خودشیفته بر این فکر است که خودش بهترین است و در نهایت به شهرت و تأیید بیشتری نیاز دارد.
نحوه برخورد با افراد دارای شخصیت نمایشی
تعامل با افراد دارای شخصیت نمایشی ممکن است چالش برانگیز باشد، اما با رعایت تکنیکهای مناسب میتوانید بهترین رفتار را در برابر آنها انجام دهید. در اینجا چند نکته برای برخورد با افراد دارای شخصیت نمایشی آمده است:
✔️ به این نکته توجه کنید که افراد دارای شخصیت نمایشی به دنبال جلب توجه هستند. بنابراین، افزایش توجه به آنها میتواند موجب افزایش رفتارهای غیرمنطقی آنها شود. بهتر است توجه خود را به تعامل و نه به آنها معطوف کنید. یعنی سعی داشته باشید تا گفتگوی تعاملداری ایجاد کنید و اگر متوجه شدید بحث بر روی ویژگی یا خودنمایی در این افراد معطوف شده است بحث را تغییر دهید.
✔️ در برخورد با این افراد باید صبور باشید و تلاش کنید از ایجاد تنش و اغراق در موضوعات خودداری کنید.
3- یکی از راههای موثر برای برخورد با افراد دارای شخصیت نمایشی آن است که از “فیدبک مثبت” استفاده کنید. این به معنی آن است که آنها را برای رفتارهای مثبت شان تشویق کنید، ولی باید اطمینان حاصل کنید که این تشویق درست و منصفانه باشد.
✔️ در مواجهه با رفتارهای عجیب و غریب، بهتر است احساسات خود را کنترل کنید و سعی کنید برای پاسخگویی به رفتارهای ناراحتکننده، از واکنشهای کاملاً خشونتآمیز صرفنظر کنید.
✔️ در نهایت، اگر همه روشهای برخورد با افراد دارای شخصیت نمایشی به نتیجه نرسید، بهتر است به یک مشاور یا روانشناس مراجعه کنید. این افراد میتوانند ابزار و تکنیکهای بیشتری را برای برخورد با این نوع افراد به شما توصیه کنند.
اختلال شخصیت نمایشی در سن و جنسیتهای مختلف
اختلال شخصیت نمایشی یا اختلال شخصیت هیستریونیک در هر سن و جنسیتی ممکن است رخ بدهد، با این حال، ظاهر شدن شرایطی که باعث ایجاد اختلال است، میتوانند در هر زمان یا در هر مرحلهی زندگی رخ دهد.
در کل، اختلال شخصیت هیستریونیک در زنان نسبت به مردان بیشتر دیده میشود. در سنین جوانی و نوجوانی، نشانههای اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است شامل رفتارهای نامنظم، نیاز به جلب توجه و تمایل به عملکرد در عرصههای هنری و نمایشی بروز پیدا کند. در مراحل بزرگسالی، این شرایط ممکن است به شکل رابطههای عاطفی کنترل نشده، نگرانیهای بیش از حد دربارهی ظاهر یا ویژگیهای خود، و احساسات ناپایدار همراه باشد و علاوه بر این اشتیاق بیش از حدی به روابط جنسی در این افراد نیز، بروز پیدا کند.
همچنین، باید توجه داشت که نوع و شدت اختلال شخصیت هیستریونیک در هر فرد ممکن است متفاوت باشد و برای تشخیص و درمان، مشاوره حرفهای لازم است.
عوارض ابتلا به شخصیت نمایشی
اگر فرد دچار شخصیت نمایشی باشد، میتواند از عوارض متعددی رنج ببرد. در زیر به برخی از عوارض احتمالی این تیپ شخصیتها اشاره میکنم:
1- اضطراب: افراد دارای شخصیت نمایشی در مواجهه با شرایط خاص مانند جلسات اجتماعی یا عدم حصول توجه، ممکن است احساس اضطراب کنند.
2- افسردگی: بسیاری از افراد دارای شخصیت نمایشی به دلیل نداشتن تعاملات کافی با دیگران و نبود توجه کافی در مقابل بیماری افسردگی ضعیف میشوند.
3- دشواری در ایجاد روابط متعدد و عمیق: بسیاری از افراد دارای شخصیت نمایشی در ایجاد روابط سازنده و عمیق با دیگران به مشکل مواجه میشوند چون به دنبال توجه و تأیید از بیرون هستند.
4- مشکلات در کار: ایجاد و حفظ روابط کاری با دیگران برای افراد دارای شخصیت نمایشی کار دشواری است.
5- نارضایتی خود از زندگی : بسیاری از افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی، با توجه به هدفشان که کسب توجه و شهرت است، حس میکنند که زندگیشان خالی از معنا است. بروز افکار خودکشی در بین مبتلایان به اختلال نمایشی شایع است.
6- مشکلات در سازگاری با محیط: بسیاری از افراد دارای شخصیت نمایشی، به دلیل نیاز مبرم خود به توجه و تأیید در سازگاری با جامعه دچار مشکل میشوند.
7- مشکلات خانوادگی: تنشها و اختلافات خانوادگی برای افراد دارای شخصیت نمایشی شایعتر از افراد عادی است.
اما باید یادآوری کرد که افراد با شخصیت نمایشی میتوانند با مشاوره، بهبود یابند.
کلام آخر
شخصیت نمایشی یک شیوه رفتاری است که بسیاری از افراد حتی افراد معقول در جامعه نیز دچار آن هستند تا توجه و تأیید دیگران را به دست آورند. این شخصیتها در واقع در تلاش هستند تا در محیطهای مختلف دیده شده و به دنبال جذب توجه بیشتر هستند، حتی اگر بهای آن از دست دادن رابطه عمیق و واقعی با دیگران باشد.
اگر به شخصیت نمایشی مبتلا هستید، میتوانید با مراجعه به یک روانشناس یا روانپزشک، نسبت به این بیماری شناخت پیدا کرده و با استفاده از راههای درمانی بهبودی پیدا کنید.
