تشکیل خانواده و داشتن فرزند یکی از اهداف والای زوجین بعد از ازدواج است. فرزندآوری یکی از ویژگی‌های ازدواج است که نیاز به شرایط خوب مالی، داشتن آمادگی‌های روحی و موارد دیگر دارد. یکی از موضوعاتی که زوج‌ها بسیار درباره آن نگران یا سر درگم هستند این است که آیا تک فرزندی خوبه؟ مزایا و معایب تک فرزندی چیست؟
ما در این مقاله می‌خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم پس تا انتها این مقاله را مطالعه کنید.
فهرست مطالب
مزایا تک فرزندی از نظر روانشناسی
👈 روانشناسی علمی است که به بررسی رفتارها و حالات روانی افراد می‌پردازد و موارد گسترده‌ای از رفتار و حالات را تحت پوشش قرار می‌دهد. بررسی موضوع تک فرزندی به لحاظ روانشناسی مزیت‌هایی دارد و سبب می‌شود تا شما در تصمیم‌گیری‌های خود، نتایج مطالعات تاثیرات تک فرزند بودن را بر روان خود یا فرزندتان در نظر بگیرید.
برای بررسی مزایا می‌خواهیم تا نظر شما را به یکی از تحقیقات انجام شده در این باره جلب کنیم. یکی از کسانی که بر روی اثرات تک فرزندی کار کرده، روانشناس پژوهشگر ی به نام فالبو است. این پژوهشگر برای فهم تاثیرات تک فرزندی، بر روی 115 کودک تحقیق کرده و میزان هوش شخصیت، سازگاری اجتماعی فردی، جامعه پذیر بودن و نحوه ارتباط با والدین را در آن‌ها بررسی کرد.
او در این تحقیقات دریافت که در کودکان تک فرزند، بیشتر توجهات و آموزش‌ها به سمت یک فرد می‌رود و این به معنای توجه و تمرکز بیشتر بر روی یک کودک بوده که نتایج بسیار مثبتی دارد.
او درباره مزایا و معایب تک فرزندی متوجه شد که تک فرزندها به صورت کلی دارای هوش بالاتر، موفقیت بیشتر در اجتماع و شخصیت آموزش دیده‌تری نسبت به سایر کودکان دارند. مورد دیگری که او دریافت، نحوه ارتباط والدین و کودک است که نشان داد کودکان تک فرزند به لحاظ سازگاری و مدل ارتباطی در برابر والدین خود مهارت بیشتری دارند.
با توجه به این نتایج آزمایش، می‌توان متوجه شد که تک فرزندی تاثیرات مستقیم و مثبتی بر روی رشد کودک می‌گذارد و والدین می‌توانند به صورت باکیفیت‌تری برای تربیت کودک خود وقت بگذارند. همین دلایل سبب افزایش تک فرزندی در بسیاری از خانواده‌ها شده است اما مزایای تک فرزندی فقط مرتبط با هوش کودک نیست بلکه شامل موارد زیادی به شرح زیر می‌باشد:
مزایا
- کودکان تک فرزند از امکانات بیشتری برای تربیت و رشد استفاده می‌کنند.
- عزت نفس و اعتماد به نفس در این کودکان بالاتر است.
- والدین می‌توانند وقت بیشتری برای تربیت و آموزش این کودکان بگذارند.
- تک فرزندها به دلیل اینکه حمایتگری مانند خواهر یا برادر ندارند که به آن‌ها کمک کنند دارای استقلال بیشتری هستند و تنهایی از عهده انجام دادن بیشتر کارها برمی‌آیند.
- تک فرزندان معنای مقایسه شدن با خواهر یا برادر خود را متوجه نخواهند بود زیرا از طرف خانواده امکان مقایسه شدن وجود ندارد.
- این کودکان تجربه نادیده گرفته شدن از سمت والدین را تجربه نمی‌کنند.
با توجه به موارد گفته شده درباره مزایا و معایب تک فرزندی می‌توان متوجه شد که تک فرزند بودن در صورتی که شما والدی آگاه باشید و بتوانید نیازها و یا خلاهایی که ممکن است کودک تک فرزند داشته باشد را درک کنید، تربیت او به درستی انجام می‌شود و جایی برای نگرانی نیست.
خرافات زیادی در این باره وجود دارد که کودکان تک فرزند به لحاظ رشدی از هم سن و سالان خود عقب‌تر می‌مانند و توانایی برقراری روابط اجتماعی باکیفیتی نیز ندارد.
بهتر است به این خرافات و باورهای اشتباه توجه نکنید. رشد کودک و افزایش مهارت‌های فردی او فقط به تربیت مادر و پدر مرتبط نمی‌شود بلکه فضای حاکم بر خانواده و میزان رفت‌وآمدها تاثیر بسیاری بر رشد او می‌گذارند.
معایب تک فرزندی از نظر روانشناسی
👈 همانگونه که ما خوب مطلق و بد مطلق نداریم می‌توان نتیجه گرفت که هرچیزی نسبی است و نمی‌توانیم حکم کلی درباره این موضوعات که به رفتار و روان انسان‌ها مرتبط است بدهیم. چنانکه به مزیت‌های داشتن یک فرزند اشاره کردیم اکنون نوبت بررسی معایب تک فرزندی است. یکی از روانشناسانی که در این باره تحقیق‌های بسیاری انجام داده است فردی به نام بلر می‌باشد.
طبق مطالعات خانم بلر او بر این باور بود که هرچند تک فرزندی مزایای زیادی دارد اما یکی از ضعف‌های اصلی آن، ضعیف کردن کودک در برقراری روابط اجتماعی است. هرچند که او می‌گوید کیفیت رابطه بین خواهر و برادران بسیار مهم‌تر از تعداد آن‌ها است.
در این قسمت از موضوع مزایا و معایب تک فرزندی می‌خواهیم به معایب آن اشاره کنیم:
- ممکن است به نسبت سایر کودکان بیشتر در معرض خطر قرار بگیرند برای مثال هنگام بازی کردن ممکن است تا به زمین بیفتند و کسی متوجه نشود.
- احتمال تمایل به انزوا و گوشه‌گیری در این کودکان ممکن است.
- کودکان تک فرزند ممکن است تا به نسبت سایر کودکان بیشتر در معرض چاقی قرار بگیرند.
- کودکان تک فرزند اگر به خوبی تحت پوشش خانواده خود قرار نگیرند ممکن است تا دچار افسردگی شوند.
- از آن‌جایی که بیشترین تمرکز والدین بر روی آن‌ها است احتمال سخت‌گیری والدین بر این کودکان چندبرابر می‌شود.
- ممکن است تا به علت نوع آموزشی که می‌بینند افرادی کمال‌گرا شوند و نتوانند به خوبی با بقیه کنار بیایند.
- تک فرزندها به نسبت سایر بچه‌ها حساس‌تر هستند.
- نداشتن خواهر و برادر در این کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها برای نگه‌داری از والدین خود در پیری دچار مشکل شوند.
باتوجه به موارد گفته شده اگر دارای یک فرزند هستید نگران معایب گفته شده نباشید زیرا تربیت و نحوه آموزش کودک ارتباط مستقیمی با محیط خانواده دارد برای مثال در یکی از موارد بالا اشاره کردیم که کودکان تک فرزند در برقراری ارتباط اجتماعی ممکن است دچار مشکل شوند.
اما اگر شما در خانواده‌ای پرجمعیت زندگی می‌کنید یا به مهمانی‌های زیادی می‌روید، دیگر این مورد بر روی کودک شما صدق نمی‌کند چراکه کودک با قرار گرفتن در محیط‌های پرجمعیت خانوادگی مهارت‌های لازم را برای برقراری ارتباط یاد می‌گیرد.
مزایا و معایب تک فرزندی : تک فرزندی از نظر اسلام
👈 در بخش های قبل موضوع مزایا و معایب تک فرزندی را از نظر روانشناسی مورد بررسی قرار دادیم. در این بخش می‌خواهیم این موضوع را از نظر اسلام بررسی کنیم؛ زیرا آموزه‌های دینی برای بسیاری از والدین نقش یک الگو را در تربیت یک کودک ایفا می‌کند.
در کتاب‌های دینی اسلامی تشکیل خانواده یک امر واجب است و در راستای آن اسلام تاکید زیادی بر داشتن فرزند نیز داشته است. همانطور که گفته شد یکی از کارکردهای ازدواج فرزند آوری است و در قرآن داشتن یک فرزند خوب که نامی نیکو نیز داشته باشد یک امر شایسته است. علاوه بر آیات و احادیثی که در قرآن آمده است، ائمه و پیامبران ما نیز به داشتن فرزند توصیه کرده‌اند.
برای روشن کردن این نوشته به حدیثی از امام صادق اشاره می‌کنیم، امام صادق (ع) فرموده‌اند : «إن الولد الصالح، ریحانة من ریاحین الجنه» فرزند صالح، گلی ازگل‌های بهشت است.
علاوه بر امام صادق، تعداد زیادی از ائمه مسلمین ، به داشتن فرزندان زیاد و متعدد اشاره کرده‌اند زیرا از منظر اسلام داشتن فرزندان زیاد سبب مغفرت و رستگاری تمام خانواده می‌شود. به همین جهت است که اسلام تاکید زیادی بر آموزش و تربیت کودکان با توجه به آموزه‌های دینی و اسلامی داشته است.
در کشورهایی که دارای فرهنگ سکولاری هستند به داشتن فرزند زیاد توجهی نمی‌شود و در بسیاری از خانواده‌ها فرزندی وجود ندارد زیرا عقایدشان بر اساس سکولاریسم رشد کرده است. این موضوع سبب شده است تا اکنون در بسیاری از کشورها با مشکل کمبود جمعیت روبه‌رو باشیم.
در فرهنگ اسلام، فرزندآوری علاوه بر اینکه سبب مورد رحمت قرارگرفتن خدا می‌شود به رشد اقتصادی و پیشرفت جامعه نیز کمک می‌کند.
تک فرزندی خوب است یا داشتن چند فرزند؟
👈 این موضوع که آیا مزایا و معایب تک فرزندی را در ترازو بگذاریم تا ببینیم کدام بهتر است غلط می‌باشد زیرا انتخاب تک فرزندی یا چند فرزندی به سبک زندگی و نوع تربیت شما برمی‌گردد.
در بسیاری از خانواده‌ها یکی از والدین خانه‌دار است و می‌تواند وقت لازم را برای تربیت همه کودکان داشته باشد و در بعضی از خانواده‌ها نیز به دلیل اینکه زوجین نمی‌توانند وقت کافی برای تربیت کودک بگذارند ترجیح می‌دهند تا یک فرزند داشته باشند.
به همین جهت است که موضوع تک فرزند بودن یا چند فرزندی کاملا به سبک زندگی شما مربوط است. این تصور اشتباه است که همه کودکان تک فرزند حساس و زود رنج می‌شوند بلکه این سبک تربیت والدین است که سبب رود رنجی در کودکان می‌شود.
پیشنهاد ما به شما : انواع سبک زندگی
ما کودکان تک فرزند زیادی داریم که افرادی بسیار موفق شده‌اند و این موضوع بر روی کودکان چند فرزند نیز صدق می‌کند.
مشکلات والدین کودکان تک فرزند
👈 داشتن فرزند مهم‌ترین تصمیمی است که زوج‌ها می‌گیرند و زوج‌هایی که انتخاب کرده‌اند تا یک فرزند داشته باشند بسیار از طرف سایر اعضای خانواده مورد ندامت قرار می‌گیرند.
بسیاری از خانواده‌های سنتی همچنان بر این عقیده هستند که داشتن فرزند زیاد خیلی خوب است و می‌گویند که کودک برکت نیز با خود می‌آورد ولی با توجه به شرایط اقتصادی و تفاوت در سبک زندگی مدرن و سنتی بهتر است تا به این جملات خرافی توجه نکنید؛ زیرا این شما هستید که باید برای تربیت کودک وقت بگذارید و منتقدان تک فرزندی به شما در این زمینه کمک نمی‌کنند.
برای داشتن یک فرزند یا چند فرزند ابتدا به نوع زندگی و وضعیت اقتصادی خود توجه کنید و بعد از آن بهترین تصمیم را با توجه به مزایا و معایب تک فرزندی اتخاذ نمایید.
