اینکه کودک از شیر گرفتن فاصله می‌گیرد، می‌تواند یک فرآیند طبیعی در رشد و توسعه او باشد. شیردهی فرآیندی تدریجی است که باید در آن کودک به تدریج با غذاهای جدید آشنا شود. این مرحله ممکن است با احساسات متنوعی همراه باشد. ممکن است لذت ببرید که کودکتان استقلال جدیدی پیدا کرده است و هیجان زده شوید. اما همچنین ممکن است کمی احساس غم و اندوه کنید درباره این موضوع که کودکتان به مرحله دیگری از زندگی خود وارد و کمی از شما دور می‌شود. همه این احساسات به طور کامل طبیعی هستند و ممکن است در همه مادران دیده شوند. اما در برخی موارد، این احساسات ممکن است به اختلالات روانی مانند افسردگی در مادران منجر شوند. با این حال ما در این مقاله قصد داریم تا درباره موضوع سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی به شما اطلاعاتی مفید ارائه دهیم؛ پس مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
فهرست مطالب
چه زمانی برای از شیر گرفتن کودک مناسب است؟
شیردهی بهترین منبع تغذیه برای کودکتان است. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که کودکان تا ۶ ماهگی صرفاً شیر مادر را مصرف کنند. ادامه شیردهی تا زمانی که شما و کودکتان راحت هستید، حتی تا دو سالگی هم توصیه می‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم، فرآیند از شیر گرفتن کودک یک فرآیند تدریجی است و باید از شیوه‌های مختلف در بازه‌های زمانی متفاوت استفاده کنید تا کودک شما برای از شیر گرفتن کاملاً آماده شود. در مرحله اول باید تشخیص دهید که کودک شما در چه زمانی برای خوردن غذاهای دیگر آماده است. این اتفاق معمولاً در حدود ۶ ماهگی رخ می‌دهد، اما ممکن است برای اطمینان نشانه‌های زیر را دنبال کنید:
- اگر کودکتان زودتر از حد معمول گرسنه به نظر برسد.
- اگر کودکتان بدون تکیه گاه بنشیند و کنترل خوبی بر عضلات گردن خود داشته باشد.
- اگر کودکتان غذا را در دهان خود نگه می‌دارد بدون اینکه فوراً آن را روی زبانش بیرون بیاورد.
- اگر کودکتان زمانی که دیگران در حال غذاخوردن هستند، به غذا علاقه نشان دهد.
- اگر کودکتان وقتی می‌بیند غذا به سمتش می‌آید دهانش را باز کند.
- اگر کودکتان می‌تواند با خم‌شدن به عقب یا برگرداندن سر به شما نشان دهد که غذا نمی‌خواهد.
روند از شیر گرفتن کودک در سنین مختلف
در ادامه موضوع سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی، روند از شیر گرفتن کودک را در سنین مختلف بررسی میکنیم. حدود شش ماهگی، می‌توانید به کودکتان غذاهای پوره شده بدهید. برای شروع غذا دادن به کودک به خاطر داشته باشید که به آرامی و تدریجی در کنار شیر خوردن به کودک غذا دهید. در حدود شش ماهگی بهتر است کودک یک بار در کنار شیر غذا بخورد.
برای شروع از شیر گرفتن کودک می‌توانید با سبزیجات و میوه‌ها شروع کنید. می‌توانید ترکیبی از میوه‌ها و سبزیجات له‌شده و نرم مانند جعفری، کلم بروکلی، سیب‌زمینی، سیب‌زمینی شیرین، هویج، سیب و گلابی را امتحان کنید. قبل از غذا دادن به کودک، مطمئن شوید که غذا خنک شده باشد.
مهم است که غذاهایی را که ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شوند را در مقادیر بسیار کم به کودک بدهید تا بتوانید هر واکنش آلرژیک احتمالی را تشخیص دهید. این غذاها را می‌توانید از حدود ۶ ماهگی به عنوان بخشی از رژیم غذایی کودکتان مانند سایر غذاها معرفی کنید.
به عنوان یک والد، تغذیه مناسب و سالم و اطلاع داشتن از سن از شیر گرفتن کودک از نطر روانشناسی برای کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه، نکاتی مهم درباره بخشی از غذاهایی که باید به کودکان ارائه شوند و نکاتی برای کمک به کودکان در فرآیند یادگیری غذاخوردن آورده شده است.
✔️ شیر گاو: اگر کودک شما در حال تجربه غذاهای جدید است، در پخت و پز یا مخلوط کردن با غذا، می توانید از شیر گاو استفاده کنید.
✔️ تخم مرغ: تخم مرغ باید کاملاً پخته شود و نباید نیم پز یا کمی خام باقی بماند.
✔️ غذاهای حاوی گلوتن: غذاهایی که گلوتن دارند، مانند گندم و جو، باید به دقت به کودکان ارائه شوند و تا حد امکان از آنها خودداری شود.
✔️ آجیل و بادام زمینی: قبل از سرو آجیل و بادام زمینی، آنها را خرد یا آسیاب کنید تا کودکان بتوانند به راحتی مصرف کنند.
✔️ دانه ها مانند باقلا و سویا: اگر کودک شما این نوع از دانه ها را تحمل می کند، می توانید آنها را به عنوان یک بخش از رژیم غذایی معمول کودک خود به کار برید.
✔️ ماهی: مصرف ماهی به عنوان یکی از غذاهای بخش از رژیم غذایی کودک از شش ماهگی توصیه می شود.
۷ تا ۱۰ ماهگی
در این بخش سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی را در بازه هفت تا ده ماهگی بررسی میکنیم. با شروع دوره‌ای جدید از شش ماهگی، کودک خود را با غذاهای جدید آشنا کنید. بهترین انتخاب برای شروع، میوه‌ها و سبزیجات است. در این دوره نیاز است که در تغذیه کودک، به غذاهایی که ممکن است آلرژی ایجاد کنند، دقت کنید. پس از ۷ تا ۱۰ ماهگی، کودک شما توانسته است یاد بگیرد چگونه غذا بخورد. تا جایی که ممکن است، همراه کودک خود غذا بخورید زیرا کودکان از تماشای نحوه غذاخوردن شما یاد می‌گیرند.
کودک شما در حالت مرحله‌ای به سمت خوردن سه وعده غذایی در روز (صبحانه، ناهار و عصرانه) پیش می‌رود. ارائه انواع مختلف غذاها به منظور تامین انرژی و مواد مغذی کافی، از جمله آهن، بسیار مهم است. باید در نظر داشت که نوزادان نیازی به افزودن شکر و نمک به غذایشان ندارند. استفاده از غذاهای شور برای کودکان نیازمندیها به آنها مفید نیست و مصرف شکر می‌تواند به پوسیدگی دندانها منجر شود.
به خاطر داشته باشید که ممکن است طول بکشد تا کودک شما به غذاها، طعم‌ها و بافت‌های جدید عادت کند. بعضی از روزها ممکن است کودک شما بیش از حد معمول غذا بخورد و در برخی موارد حتی از غذا رد شود! این اتفاق یک بخش طبیعی از رشد کودک است و نیازی به نگرانی ندارد. شما فقط باید صبور باشید و ادامه دهید، حتی با ارائه غذاهایی که به نظر می‌رسد کودک شما آنها را دوست ندارد. کودکان به مرور زمان و در زمان مناسب به خوردن هر غذایی عادت خواهند کرد. نوزادان زیر ۱۲ ماه نیازی به میان‌وعده ندارند، اما اگر فکر می‌کنید کودک شما در بین وعده‌های غذایی گرسنه است، به او شیر اضافی بدهید.
کودکان 12 ماهه
اگر کودک شما ۱۲ ماهه شده است طبق نظریه سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی او باید سه وعده غذایی در روز مصرف کند. همچنین ممکن است به دو میان‌وعده سالم برای بین وعده‌ها نیاز داشته باشد، مثل میوه، سبزیجات، نان تست، نان یا ماست ساده. نوزادان بالای ۱۲ ماه کاملاً آماده جدا شدن از شیر هستند. اما باید توجه داشته باشید که جداسازی نوزاد از شیر نه فقط به سن وی بستگی داشته باشد. رشد مناسب نوزاد هم باید ملاک اصلی باشد. قسمتی از مادران در سن شش ماهگی نوزاد را از شیر جدا می‌کنند تا بتوانند به محل کار برگردند، اما برخی دیگر این فرآیند را تا سه سالگی نوزاد ادامه می‌دهند. بهترین زمان برای جدا شدن کودک از شیر، بین یک تا دو سالگی است. کودکان در این بازه زمانی به خوبی از شیر مادر تغذیه می‌کنند و کاملاً آماده جدا شدن هستند. جداسازی نوزاد از شیر در سن زودهنگام ممکن است رشد صحیح کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
مراحل جداسازی کودک از شیر
برای جداسازی کودک از شیر، قبل از اقدام باید نوزاد را ذهنی و جسمی آماده کنید. کودک باید منابع تغذیه‌ای دیگری به جز شیر مادر داشته باشد تا آسان‌تر با جدا شدن از شیر کنار بیاید. در نهایت، برای تشخیص زمان مناسب برای توقف شیردهی، باید نشانه‌ها و سرنخ‌های کودک را توجه کنید. به عنوان مثال، کودک بتواند سر خود را به طور عمودی نگه دارد، به آنچه شما می‌خورید علاقه‌مند باشد، در طول وعده‌های غذایی بی‌تفاوت باشد یا بدخلقی کند.
👈 یک برنامه برای قطع کردن شیردهی کودکتان تنظیم کنید.
اهمیت دادن به موضوع سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی بر روی رشد کودک اثر می‌گذارد. برای این کار، به خود و کودکتان یک ماه زمان بدهید تا به طور موفقیت‌آمیز شیردهی را قطع کنید. این کار به شما و کودکی که فضای بیشتری داشته باشد کمک می‌کند تا در برابر موانع و مشکلاتی که در این فرآیند به وجود می‌آیند، آرامتر عمل کنید. باید دقت کنید که قطع شیردهی در طول تغییرات عمده در زندگی (مانند درآوردن دندان، تغییر خانه، شروع مهدکودک، و غیره) اتفاق نیفتد. هنگامی که کودک در مقابل یک تغییر زندگی قرار می‌گیرد، به شیر بیشتری نیاز دارد. کودکان در فرآیند جدا شدن از شیر همکاری بیشتری می‌کنند وقتی که خیلی خسته یا گرسنه نیستند.
👈 برای قطع کردن شیر به آرامی عمل کنید.
شیردهی باید به طور تدریجی قطع شود و نباید به طور یک‌باره انجام شود. این کار هر شما و هم کودکتان را ناراحت خواهد کرد. سعی کنید هر هفته یک جلسه شیردهی را حذف کرده و آن را به مدت زمانی ادامه دهید تا کودکتان به شیر خوردن از بطری یا فنجان عادت کند. اگر کودک شما نه ماهه یا بزرگتر است، بهتر است مستقیماً از فنجان به او شیر دهید تا نیازی نباشد که برای مدت چند ماه او را از شیشه جدا کنید. با آرامی در روند قطع شیردهی، شما کمتر شیر تولید خواهید کرد و به همین دلیل در روند قطع کردن کامل شیردهی کمتر درد خواهید داشت. همچنین، از جدا شدن از شیر کودکتان لذت بیشتری می‌برید زیرا آنها به تدریج به شیر دادن کمتر و نوشیدن بیشتر از فنجان یا بطری عادت می‌کنند.
👈 آرامش عاطفی را ایجاد کنید.
سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی فقط به سن مربوط نیست و عوامل شناختی در تعیین کردن محدوده سنی مهم قابل توجه است. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، به تماس فیزیکی نزدیک با مادرشان علاقه زیادی دارند؛ بنابراین وقتی کودکتان را از شیر می‌گیرید، مهم است که از راه‌های دیگر برای ایجاد آرامش استفاده کنید. می‌توانید با فعالیت‌هایی که آنها را از نظر عاطفی تحریک می‌کند، زمانی با کیفیت را به همراه آنها بگذرانید؛ مانند خواندن کتاب یا لالایی در آغوش گرفتن آنها و یا ماساژ دادن به پشتشان. جدا شدن از شیر به رهبری نوزاد به این معنی است که به کودک اجازه دهید خودش غذا بخورد.
👈 اجازه دهید کودک به خواست خودش شیر را ترک کند.
جدا شدن از شیر به خواست نوزاد به این معنی است که به کودک اجازه دهید خودش غذا بخورد. به جای آنکه با قاشق غذای پوره‌شده را به او بدهید، سعی کنید غذاهایی که او می‌تواند با انگشتانش بخورد یا فینگرفودها را در اختیار او قرار دهید تا بتواند خودش غذا را به دهانش ببرد. اگر با اجازه دادن به کودکتان موافق نیستید، می‌توانید از تکنیک “عدم پیشنهاد و رد نکردن” استفاده کنید. این تکنیک به این صورت است که تا زمانی که کودکتان به خوردن شیر علاقه نشان نداده است، به او شیر پیشنهاد نکنید. این تکنیک ممکن است سریعترین روش برای قطع شیردهی کودک نباشد، اما تضمین می‌کند که نیازهای کودک شما برآورده می‌شود. روال شیردهی خود را تغییر دهید و با توجه به سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی با قطع شیردهی انتظار مقاومت از سمت کودک را داشته باشید.
اگر کودک شما در برابر خوردن شیر از شیشه مقاومت می‌کند، می‌توانید روال شیردهی خود را تغییر دهید. امتحان کنید و ببینید کودکتان زمانی که در اتاق نیستید، شیر خشک را از شخص دیگری همچون پدر یا مادربزرگ قبول می‌کند یا خیر. علاوه بر این مکان شیردهی را تغییر دهید؛ برای مثال اگر شیردهی را در اتاق خواب انجام می‌دادید، اکنون در موقعیت‌های دیگری همچون اتاق نشیمن این کار را امتحان کنید. اگر تغییر روال کار نکرد، به روش‌های قبلی خود برگردید، سپس چند هفته دیگر دوباره امتحان کنید. در این میان با احساسات خود کنار بیایید. بعضی از مادران زمانی که کودکشان دیگر از سینه شیر نمی‌گیرد، احساس طردشدگی می‌کنند.
شما به عنوان مادر ممکن است احساسات متناقضی را تجربه کنید و پس از جدا شدن کودک از شیر خوردن احساس ناراحتی کنید. به یاد داشته باشید که از شیر گرفتن یک تجربه احساسی است که در صورت عدم مدیریت می‌تواند به افسردگی منجر شود. کودکان معمولا در برابر ترک شیر مقاومت می‌کنند، اما پس از چند روز گریه کردن، شروع به خوردن غذاهای دیگر می‌کنند. لذا لازم است که در این فرآیند، ترفندهای سریع و صحیح را برای از شیر گرفتن کودک استفاده کنید.
بیشتر مادران برای جلوگیری از سراغ سینه رفتن کودک، از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. در ادامه موضوع سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی برخی از این روش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.
روش‌های نادرست برای جدا کردن کودک از شیر
- استفاده از عصاره زنجبیل: عصاره زنجبیل یک محلول است که از خود زنجبیل استخراج می‌شود. این عصاره دارای بو و طعم تندی است و کودک را عادت می‌دهد که از سینه مادرش بیزار شود. با مالیدن عصاره زنجبیل بر روی سینه، کودک برای گرفتن سینه بی‌میل می‌شود. این کار را به مدت چند روز ادامه دهید تا کودک متقاعد شود که سینه شما دیگر همانند گذشته نیست.
- استفاده از چسب و ماژیک: برخی مادران با استفاده از چسب یا رنگ آمیزی سینه با ماژیک، سعی می‌کنند کودک را از سراغ سینه منصرف کنند. این گزینه‌ها بطور کلی مؤثر هستند، اما ممکن است عوارضی داشته باشند. استفاده از چسب ممکن است باعث ورم سینه شود و برای مادر آزاردهنده باشد. همچنین، اگر کودک بعد از رنگ کردن سینه با ماژیک همچنان سینه مادرش را بخواهد، مواد شیمیایی ماژیک وارد بدن کودک شده و ممکن است به وی آسیب برساند.در ادامه موضوع سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی، به سایر نکات مهم اشاره میکنیم.
نکات مهم از شیر گرفتن کودک برای مادر
✔️ کودک را به غذا خوردن و نوشیدنی های مخصوص کودکان آشنا کنید. سعی کنید از سرویس غذای مخصوص کودکان استفاده کنید تا او را برای خوردن غذا در تجربه هیجانی تبدیل کند.
✔️ فرآیند قطع شیردهی را به آرامی شروع کنید و به آرامی پیش ببرید تا از اعتراض زیاد جلوگیری کنید.
✔️ قبل از خواب کودکتان به او داستان کودکانه بخوانید.
✔️ هنگامی که کودکتان را در تخت‌خواب قرار می‌دهید، به او لالایی بخوانید یا موسیقی آهسته پخش کنید.
✔️ از دو ساعت قبل از خواب کم کردن نور استفاده کنید. با این کار، کود متوجه زمان خواب خود می‌شود. علاوه بر این می‌توانید از چراغ خواب استفاده کنید تا نور را به آرامی کم کنید.
✔️ قبل از خواب کودک را در تختش قرار دهید تا با فضای خواب خود آشنا شود.
✔️ از همسرتان برای خواباندن کودک کمک بگیرید.
✔️ قبل از خواب به کودک وعده اضافی دهید تا اطمینان حاصل کنید که در طول شب از خواب بیدار نمی‌شود.
✔️ در صورتی که مجاری هوا در شیر کودک مسدود شده‌اند، می‌توانید با مالش یا کمی فشار این مجاری را باز کنید.
همچنین باید در نظر داشت که شیردهی کودک نمی‌تواند برای مادران همواره بدون عوارض باشد. عوارض عمومی از شیردهی شامل تغییرات هورمونی در بدن مادر است که ممکن است به درد فیزیکی منجر شود. در ادامه چند عارضه از ترک شیردهی که می‌تواند برای مادران وجود داشته باشد، آورده شده است.
قطع شیردهی ممکن است بر روابط ارتباطی و روانی مادر و کودک تأثیر بگذارد. شیردهی، یک ارتباط نزدیک و ویژه بین مادر و کودک را برقرار می‌کند. قطع این ارتباط ممکن است مادر را ناراحت کند و در کودک نیز عدم رضایت و استرس ایجاد کند. در این مواقع، مشاوره روانشناسی و رواندرمانی می‌تواند مفید باشد.
تغییرات در سطح هورمون‌ها
سن از شیر گرفتن کودک از نظر روانشناسی می‌تواند بر روی مادر اثر بگذارد. شیردهی تأثیر بسیاری بر روی سطح هورمون‌ها در بدن مادر دارد. قطع شیردهی ممکن است منجر به تغییر در سطح هورمون‌ها شود که به تغییرات شدید در حالت روحی و احساسی منجر می‌شود. این تغییرات می‌توانند موجب بروز مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی، خستگی و خواب‌آلودگی شوند. در این مواقع، مراقبت و مشورت با پزشک الزامی است.
افسردگی ممکن است نتیجه یک پیوند قوی بین مادر و نوزادش باشد و با قطع شیردهی مرتبط شود. اگر احساس افسردگی می‌کنید، بهتر است از روانشناس کمک بگیرید. اینکه از شیر گرفتن کودک اثراتی روی مادر دارد و با چالش‌های فیزیکی و روانی همراه است، بنابراین اگر احساس افسردگی و غم می‌کنید، حتما با روانشناس مشورت کنید.
کلام آخر
روش از شیر گرفتن کودک بهتر است با دقت و تدریجی انجام شود. در ابتدا، با غذاهای جامد کودک آشنا کرده و جلسات شیردهی را کاهش داده تا کودک به تدریج خودش شیر گرفتن را کنترل کند. بعد از تمام قطع کردن شیردهی، آماده خود را جهت مقابله با احساسات ناخوشایند کنید. احساساتی مانند عذاب و طردشدگی کاملا طبیعی هستند و باید به مدیریت مناسب آنها توجه شود. درصورت بروز مشکلات جسمی مانند تورم یا عفونت در منطقه سینه، بهتر است با یک متخصص کودکان مشورت کنید. متخصصان کودکان در دکترتو هستند تا به شما راهنمایی کنند و در صورت نیاز مشاوره تلفنی با شما صورت بگیرد.
