ممکن است پیش آمده باشد که گاهی اوقات همه ما در شرایطی با نوجوانانی روبرو شده باشیم که با واکنش‌های پرخاشگرایانه و بی‌ادبانه‌شان، برای چند لحظه توجهات را به سمت خودشان جلب کرده باشند. در مواقعی دیگر گاهی با وجود سخت‌گیری‌های لازم و یا نظارت و کنترل بر روی رشد اخلاقی فرزندانمان پیش آمده باشد که به صورت متوالی رفتارهای پرخاشگرایانه آن‌ها ما را ناراحت کنند. به منظور حل این مشکلات، لازم است تا چگونگی رفتار با نوجوان پرخاشگر را به خوبی بشناسیم؛ پس تا انتها ما را همراهی کنید.
فهرست مطالب
ویژگی‌های نوجوان پرخاشگر
نوجوانان امروزه از ویژگی‌ها و سبک زندگی متفاوتی نسبت به والدین و اطرافیان بزرگ‌تر از خود برخوردارند. تغییرات فرهنگی، پیشرفت فناوری و تکنولوژی، رسانه‌ها و شرایط اجتماعی از جمله عواملی هستند که باعث ایجاد ویژگی‌های خاصی در نوجوانان امروزی شده‌اند که برخی از این ویژگی‌ها می‌تواند باعث افزایش خشونت، تعدی و نهایتاً پرخاشگری در بین آنان شود.
برخی از ویژگی‌هایی که می‌تواند در نوجوانان پرخاشگر دیده شود عبارتند از :
👈 عدم پذیرش نظرات افراد دیگر
یکی از ویژگی‌های نوجوانان پرخاشگر این است که با شنیدن هر انتقادی به شدت عصبانی شده و از خودشان واکنش‌های سمی نشان می‌دهند. علاوه بر این نوجوانان پرخاشگر تحمل شنیدن نظرات دیگران را ندارند و به همین جهت با بی‌تفاوتی و بیان حرف‌های تند، سعی می‌کنند تا از موقعیت فرار کنند. عدم پذیرش نظرات، در دوره بلوغ نوجوانان بیشتر دیده می‌شود.
👈 خشونت داشتن
نوجوانان پرخاشگر اغلب علاقه زیادی به تماشای محتوای خشونت‌آمیز دارند و سعی می‌کنند با تصویرسازی یا همانندسازی با تقلید رفتار، اعتماد به نفس کاذبی را در خود به وجود بیاورند. تحقیقات زیادی نشان داده است که تماشای صحنه‌های خشونت‌آمیز در دوران کودکی می‌تواند نوجوانانی خشن نیز پرورش دهد. تکرار و تقلید برخوردهای خشن فیزیکی در بیشتر موارد بین نوجوانان در مدرسه و محیط‌های آموزش رخ می‌دهد.
👈 بی‌اعتمادی به دیگران
یکی از ویژگی‌های نوجوان پرخاشگر این است که این افراد به شدت نسبت به دیگران و در موارد بسیار شدیدتر نسبت به والدین خودشان بی‌اعتماد هستند. بی‌اعتمادی راه را برای برقراری روابط سازنده با دیگران دشوار می‌کند و در مواردی سبب بروز خشم در نوجوان می‌شود.
خشم و پرخاشگری شکل گرفته در نوجوانان به این سبب است که نسبت به همه سوء‌ظن دارند و داشتن سوء‌ظن سبب ایجاد دعوا می‌شود. شما می‌توانید به جهت داشتن رفتار سازنده با نوجوان پرخاشگر سعی کنید تا محیطی امن و سرشار از اعتماد دو طرفه شکل دهید.
👈 تاثیرپذیری
برخی از نوجوانان تاثیرپذیری بیش از حدی نسبت به رفتارها و فرهنگ‌های بیگانه و خشونت آمیز دارند و این امر به سادگی می‌تواند آن‌ها را به انجام اعمال خشونت آمیز تحریک کند.
👈 عدم کنترل احساسات
بعضی از نوجوانان به سرعت احساس خشم و عصبانیت می‌کنند و ناتوان در کنترل احساسات خود هستند زیرا از طرف والدین خود آموزش‌های لازم را برای مدیریت احساس و هیجان دریافت نکرده‌اند. این ویژگی می‌تواند به عنوان علتی برای افزایش پرخاشگری در آن‌ها شناخته شود.
👈 سلطه گری
یکی دیگر از نشانه‌های نوجوانان پرخاشگر این است که تمایل زیادی به زورگویی دارند و می‌خواهند همه افراد، حتی والدین خود را تحت کنترل خود در بیاورند. معمولا این نوجوانان وقتی با مخالفت والدین و یا سایر اعضا مواجه می‌شوند شروع به انجام رفتارهای خشونت‌آمیز می‌کنند.
به طور کلی، نوجوانان پرخاشگر در مقابل مسائل خاصی مثل وجود فشار اقتصادی در خانواده، دیدن خشم و عصبانیت در پدران، تأیید نشدن از سمت والدین، فقدان والدین و مشکلات دیگر به شدت عصبانی می‌شوند و در مواردی حتی با والدین خود اقدام به برخورد فیزیکی یا کلامی تند می‌کنند.
متاسفانه این مشکل در نوجوانان اغلب با بی‌توجهی از سمت والدین همراه است زیرا گمان می‌کنند که با افزایش سن مشکل پرخاشگری نیز حل می‌شود. بهتر است بدانید این تصور کاملا اشتباه است و در بزرگسالی می‌تواند سبب ایجاد رفتارهای خشن پیشرفته‌تری گردد.
علت‌های پرخاشگری در نوجوانان
پرخاشگری در نوجوانان می‌تواند به صورت فیزیکی و یا روانی ایجاد شود. شناخت برخی از علت‌های پرخاشگری می‌تواند به شما جهت رفتار با نوجوان پرخاشگرتان کمک کند. بعضی از این علل عبارتند از:
👈 مسائل خانوادگی : اگر پدر و مادر نوجوان با هم درگیری‌های فیزیکی خشونت‌آمیز و یا کلامی داشته باشند و فرزندشان از دوران کودکی تا نوجوانی شاهد این مسئله باشد، این پرخاشگری به نوجوان نیز منتقل می‌شود و او نیز در بزرگسالی ممکن است با استفاده از پرخاشگری برای حل مشکلات خانوادگی شخصی خود، اقدام به حل مسئله کند.
👈 اضطراب و استرس : نوجوانان ممکن است در طول دوران بلوغ و بعد از بلوغ خود درگیر مسائلی مانند فشارهای تحصیلی و کارهای مرتبط با مدرسه، پرورش دادن اعتماد به نفس، اختلاف با همکلاسی‌ها یا اختلاف با پدر و مادر خود باشند. این مشکلات و فشارهای روانی در صورتی که به صورت اصولی و درست تخلیه نشوند پس از مدتی باعث ایجاد استرس و اضطراب در نوجوان می‌شوند.
شخصی که درگیر این مسائل بوده و راه خروج از این وضعیت را به درستی یاد نگرفته ممکن است با استفاده از پرخاشگری برای کنترل فشار و کاهش استرس خود را آرام کند و در نهایت به صورت موقت بهبود یابد.
👈 اختلالات رفتاری : برخی نوجوانان به دلیل داشتن اختلالات رفتاری شدید مانند اضطراب، افسردگی و یا اختلال دوقطبی، ممکن است پرخاشگری را به عنوان راهی برای مقابله با فشار این اختلالات و تخلیه هیجانی مورد استفاده قرار دهند. والدینی که با بی‌توجهی متوجه افسردگی و یا وجود اضطراب غیر عادی در نوجوانان خود نمی‌شوند باید بدانند که نوجوانشان مانند یک بمب ساعتی است و هر لحظه ممکن است با تخلیه فشار هیجانی به خود یا دیگران آسیب برساند.
👈 شرایط اقتصادی : به جهت به دست آوردن اطلاعات بیشتر در زمینه چگونگی رفتار با نوجوان پرخاشگر بهتر است موضوع اقتصادی را مد نظر قرار دهید. نابه‌سامانی در شرایط اقتصادی، پیر یا جوان، زن یا مرد نمی‌شناسد به هر حال تمام افرادی که در یک جامعه زندگی می‌کنند برای تامین نیازهای خود باید به انجام فعالیت‌های اقتصادی روی بیاورند.
در این بین وجود مشکلاتی مانند بیکاری، عدم یافتن شغل مناسب، هزینه‌های بالای زندگی یا ناتوانی برای تشکیل خانواده از جمله دلایل مهمی است که می‌تواند منجر به پرخاشگری در نوجوانان شود.
👈 تأثیر پذیری از محیط : پیرامون نوجوان ممکن است نقش مهمی در ایجاد پرخاشگری بازی کند. سرگرمی‌های خشونت آمیز، تماشای فیلم‌های خشونت آمیز، بازی‌های تنش‌انگیز و دوستانی که به عنوان یک الگوی خشن برای نوجوان شناخته می‌شود همگی می‌توانند بر میزان پرخاشگری نوجوان تأثیرگذار باشند.
نوجوانان به خصوص در دوران بلوغ و تا مدتی بعد از آن بسیار تاثیرپذیر هستند و همانطور که اشاره کردیم سعی می‌کنند تا با پیدا کردن الگویی که مرجع قدرت است اعتماد به نفس را به شکلی کاذب در خود بالا ببرند.
👈 عدم مسئولیت‌پذیری : نوجوانی سنی است که در آن والدین سعی دارند با سپردن وظایف به فرزندانشان به آن‌ها مسئولیت‌پذیری را بیاموزند. نکته‌ای که بسیاری از والدین آن را فراموش می‌کنند این است که وظایفی که به فرزندان سپرده می‌شود باید در حد توانایی‌ها و ظرفیت‌های شناختی نوجوان باشد.
اگر شما به عنوان یک والد وظایفی را به فرزندتان بسپارید که خارج از توانایی‌ها و تحمل او باشد نوجوان در معرض فشارهای زیادی قرار می‌گیرد و در نتیجه برای خارج شدن از فشار روانی تبدیل به فردی دائما عصبانی و پرخاشگر می‌شود و از طرفی شما را در انتخاب بهترین رفتار با نوجوان پرخاشگرتان دچار سردرگمی می‌کند.
👈 عوامل فیزیولوژی : پر کاری غده پاراتیروئید، سکته، کمبود ویتامین ب ۱۲ و آهن، آسیب در قسمت جلویی مغز، افزایش تستسترون و مصرف بعضی از داروهای ضد افسردگی در نوجوانان می‌تواند از دلایل فیزیولوژیکی بیماری باشد.
رفتار با نوجوان پرخاشگر و بی‌ادب چگونه باید باشد؟
رفتار والدین با نوجوانان پرخاشگر و بی‌ادب باید بر اساس مفاهیم ارتباطی سالم و اصولی به نحوی که دقیقا متناسب با فرزند باشد شکل بگیرد. در ادامه به منظور توضیح بیشتر در این باره چند راهکار را به شرح زیر برایتان مطرح می‌کنیم.
👈 حفظ هویت فرزند : والدین در تعامل با نوجوان باید به هویت فرزندشان احترام بگذارند و به نحوی صحبت نکنند که غرور و عزت نفس نوجوان در معرض خطر قرار بگیرد. بعضی از والدین تاکید دارند تا به منظور تربیت بهتر و ارائه آموزش‌های لازم، دائما عیب و ایرادهای فرزندشان را به وی گوشزد کنند.
این موضوع نه تنها باعث پیشرفت مهارت‌های فردی در وی نمی‌شود بلکه خودتان را به عنوان پایگاهی امن در مقابل نوجوانتان قرار خواهید داد. بهتر است برای حفظ هویت نوجوان خود در کنار بیان ایرادها به زبان مسالمت‌آمیز، نقاط قوت او را نیز به وی یاداوری کنید.
👈 اعمال محدودیت‌های متعارف : اعمال زور و یا تنبیه‌های بدنی به هیچ عنوان مثبت و سازنده نیست. اگر می‌خواهید باعث کاهش و کنترل عصبانیت در فرزندتان شوید بهتر از محدودیت‌هایی سازنده و منطقی را برای نوجوان خود وضع کنید. اعمال محدودیت باید متناسب با نوجوان باشد و بهتر است قبل از آن درباره این محدودیت و چرایی انجام این کار با فرزندتا صحبت کنید.
👈 برقراری ارتباط مؤثر : والدین باید سعی کنند با فرزندانشان ارتباط سازنده و مؤثری برقرار کرده و از بیان صحبت‌های کنایه‌دار و تند خودداری کنند. نوجوانان به اقتضای سنی که دارند بسیار حساس هستند به همین جهت سعی کنید روحیه آن‌ها در درک کرده و ملایم باشید.
کلام آخر در مورد رفتار با نوجوان پرخاشگر
در کل، نوع رفتار با نوجوان پرخاشگر و بی‌ادب باید بر اساس تعاملی سالم و مؤثر برای رسیدن به رفتار آرام و مثبت شکل گیرد. رفتار مناسب با یک نوجوان پرخاشگر و بی‌ادب ممکن است به تکنیک‌های مختلفی نیاز داشته باشد. در این مورد، مهارت‌های ارتباطی شما و شیوه‌ی برخوردتان می‌تواند مسیر را برای برقراری ارتباط هموارتر کند.
همیشه در نظر داشته باشید که اولین مرحله برای برخورد با یک نوجوان پرخاشگر و بی‌ادب، ایجاد محیطی صمیمی و امن است. علاوه بر این ارائه‌ی انتقادات بسیار ساده و روشن می‌تواند توجه او را در برابر چیزی که شما می‌گویید، بیشتر کند. شما می‌توانید به منظور افزایش صمیمت و بهبود رابطه خود با نوجوان پرخاشگر از یک روانشناس کودک و نوجوان و فعال در این زمینه کمک بگیرید.
